"Over het algemeen is leeftijdsdiscriminatie inderdaad: 'Je bent te oud'", zegt socioloog Jelle Lössbroek tegen NU.nl. Hij is onderzoeker bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) en promoveerde op de arbeidsmarkt voor oudere werknemers.

"Veel mensen boven de zestig zitten goed waar ze zitten en zingen het zo wel uit tot hun pensioen. Maar áls ze op zoek gaan naar een nieuwe baan, hebben ze vaak problemen er een te vinden." Bijvoorbeeld omdat ze 'te duur' of 'inflexibel' zouden zijn, zegt Lössbroek.

Voor veel werkgevers is vijftig jaar een gevoelsmatig 'omslagpunt' om een potentiële werknemer 'oud' te vinden. Maar volgens Lössbroek is er geen wetenschappelijk bewijs dat die leeftijd een omslagpunt is waarboven leeftijdsdiscriminatie opeens veel vaker voorkomt.

"Leeftijdsdiscriminatie kan ook gelden voor een vakkenvuller van 25", licht hij toe. "Bij dat soort beroepen geven werkgevers in sommige gevallen de voorkeur aan jongere personen." Maar andersom gebeurt het ook. "Bedrijven denken soms bijvoorbeeld ook dat iemand onder de veertig geen goede directeur kan zijn."

Discrimineren op leeftijd is verboden. Maar er zijn manieren om dat te omzeilen in een vacaturetekst. "Dat gaat net als bij het discrimineren op basis van etnische afkomst", zegt Lössbroek. "Niemand zet in een vacaturetekst 'Ik wil geen mensen met een migratieachtergrond'."

Maar er zijn wel toegestane manieren waarop organisaties ervoor proberen te zorgen dat vooral jongeren reageren op een vacature.

"Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat het gaat om een juniorfunctie", vertelt de socioloog, die ook voor de Rijksuniversiteit Groningen werkt. "Dat gaat strikt genomen niet over de kandidaat zelf maar over de baan. Maar onbewust zullen veel ouderen dan wel denken: 'Dit is niet voor mij bedoeld'."

Je kunt volgens Lössbroek de vacature ook alleen uitzetten via kanalen waar vooral jongeren naar kijken. Verder kun je taalgebruik kiezen dat bij jongeren past.

Maar de socioloog constateert dat discriminatie op leeftijd "en op andere kenmerken" meestal niet gebeurt via vacatureteksten. "Oudere sollicitanten krijgen simpelweg geen uitnodiging om op gesprek te komen, of krijgen na het gesprek de baan niet."

Onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam deden in 2018 in opdracht van het College voor de Rechten van de Mens onderzoek naar leeftijdsdiscriminatie. Zij constateerden dat dit veel voorkomt in vacatureteksten.

Het Sociaal Cultureel Planbureau deed in 2020 onderzoek naar hoeveel mensen discriminatie ervoeren. "Wanneer we kijken naar degenen die in de afgelopen twaalf maanden discriminatie hebben ervaren, zien we dat leeftijdsdiscriminatie het vaakst wordt ervaren", was toen de conclusie.

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deed in datzelfde jaar onderzoek naar discriminatie op basis van leeftijd. "Het direct of indirect stellen van leeftijdseisen aan kandidaten lijkt in vacatureteksten regelmatig voor te komen", concludeerde het ministerie.

Het kabinet probeert leeftijdsdiscriminatie tegen te gaan door het aantrekkelijker te maken om ouderen in dienst te nemen. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld een deel van hun loonkosten vergoed krijgen als ze een oudere met een uitkering aannemen.