Uit een samenvoeging van vijftien onderzoeken naar discriminatie bij de werving van personeel bleek eind vorige maand dat het probleem in de periode 1976 tot 2017 is toegenomen. Discriminatie van mensen met een moslimachtergrond blijkt vooral te zijn gestegen na 2000.

De resultaten baren de Amerikaanse auteurs van deze zogenoemde meta-analyse zorgen. Ze denken dat arbeidsmarktdiscriminatie in ons land het gevolg is van "voortdurende vooroordelen, stereotypen en racistische ideologieën".

Volgens de onderzoekers is er wel steeds beter beleid en wordt er meer actie ondernomen tegen discriminatie van werkzoekenden op basis van hun etnische achtergrond. Maar dat wordt "misschien tenietgedaan door politiek die is gericht tegen immigratie en etnische minderheden".

Van Gennips ministerie zegt in een reactie op het onderzoek het discrimineren van werkzoekenden op basis van hun etnische achtergrond "niet alleen" te kunnen oplossen. "Deze cijfers laten weer zien, dat een langdurige en intensieve aanpak tegen arbeidsmarktdiscriminatie nodig is." Daarbij is het positief dat "steeds meer" werkgevers zouden willen meewerken aan het uitbannen van het probleem.

In juli presenteerde Minister Van Gennip nog een nieuw actieplan tegen arbeidsmarktdiscriminatie aan de Tweede Kamer. Dat loopt tot en met 2025. Een eerder actieplan liep van 2018 tot en met 2021.

De minister van SZW benadrukte tijdens de presentatie aan de Kamer dat er een lange weg te gaan is om het probleem uit te bannen. Wel zag ze "een steeds groter wordende, maatschappelijke beweging tegen arbeidsmarktdiscriminatie op gang komen".

Ook Nederlandse discriminatie-experts noemen de resultaten van de meta-analyse zorgwekkend. Vooral ook omdat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in oktober concludeerde dat kinderen van migranten meer discriminatie ervaren dan hun ouders, terwijl ze een hoger opleidingsniveau hebben en de Nederlandse taal beter beheersen.

"Meer integratie en participatie betekent meer blootstelling aan uitsluiting, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of in het onderwijs", is te lezen in het SCP-rapport Gevestigd, maar niet thuis.

Lex Thijssen is gepromoveerd op arbeidsmarktdiscriminatie op basis van etniciteit en is socioloog aan de Radboud Universiteit. "De bal ligt te veel bij mensen met een migratieachtergrond", zegt hij tegen NU.nl. "Al tientallen jaren wordt erop gehamerd dat ze moeten integreren. Mensen met een migratieachtergrond doen dat al: er zijn weliswaar nog steeds achterstanden, maar ze hebben door de jaren heen belangrijke sprongen voorwaarts gemaakt, blijkt uit onderzoek."

Volgens Thijssen bekijken wij als maatschappij onvoldoende of we mensen met een migratieachtergrond "vervolgens eerlijke kansen bieden."

De socioloog constateerde in 2019 na eigen onderzoek met duizenden nepsollicitaties dat je met bijvoorbeeld een Marokkaanse, Turkse of Surinaamse achtergrond meer sollicitatiebrieven moet sturen voordat je een uitnodiging krijgt voor een gesprek. Mensen met een niet-westerse achtergrond kregen tot wel 40 procent minder reacties op hun brief.

De auteurs van de meta-analyse vergeleken de resultaten van onderzoeken in de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Nederland met elkaar. Alleen in ons land is de afgelopen decennia een duidelijke toename van discriminatie tegen werkzoekenden met een moslimachtergrond te zien. Frankrijk is het enige land waar juist sprake was van een duidelijke daling.

Wel is er in Nederland relatief veel onderzoek gedaan naar arbeidsmarktdiscriminatie. Het zou dus kunnen dat het beeld in andere landen hetzelfde is als er meer gegevens bekend zijn.

Ook heeft ons land relatief veel geprobeerd om arbeidsmarktdiscriminatie tegen te gaan. Daarom concludeerden experts en onderwijsminister Robbert Dijkgraaf in gesprek met NU.nl onder meer dat het geen zin heeft om bedrijven te straffen als ze in de fout gaan met stagiairs.