De Tweede Kamer wil dat DNA-onderzoek gratis wordt voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen die hun familiegeschiedenis willen weten. Dat kan de kennis over het koloniale verleden vergroten. Het is nog niet zeker dat het kabinet de wens van de Kamer gaat uitvoeren.

Nazaten van tot slaaf gemaakten zijn blij met de wens van de Kamer, zeggen ze tegen NU.nl. Ze zouden dan meteen ook onderzoek willen laten doen naar het risico op erfelijke ziekten die relatief vaak bij hen voorkomen.

Een voorbeeld is sikkelcelanemie, een erfelijke vorm van bloedarmoede. Die ziekte komt veel voor bij mensen die hun roots hebben in Afrika. Naar schatting een op de zeven personen met voorouders uit Afrika is drager van het gen dat de ziekte veroorzaakt.

Bart Biemond, hoogleraar hematologie aan het Amsterdam UMC, is voorstander van uitgebreider DNA-onderzoek bij nazaten van tot slaaf gemaakte mensen die dat willen. "Dat kan de bevolking helpen bij de opsporen van het risico op erfelijke aandoeningen die bij mensen met Afrikaanse wortels veel voorkomen", zegt hij.

Volgens Biemond is er meer aandacht nodig voor aandoeningen die vooral mensen treffen met een niet-witte huidskleur, zoals nazaten van tot slaaf gemaakten. 'Witte' ziekten die ongeveer evenveel voorkomen, zoals taaislijmziekte, krijgen veel meer aandacht én onderzoeksgeld.

Henk-Jan Guchelaar, hoogleraar klinische farmacie bij het Leids Universitair Medisch Centrum, bevestigt de toegevoegde waarde van DNA-onderzoek naar ziekten en zorgrisico's bij nazaten van tot slaaf gemaakte mensen. De gezondheidszorg in Nederland is niet altijd goed op hen ingericht.

"Genetische varianten hebben een relatie met etniciteit", zegt Guchelaar. "Uit eerder onderzoek dat ik heb gedaan bleek dat oorspronkelijke bewoners van Australië bepaalde geneesmiddelen minder goed konden verwerken dan witte Australiërs. Zoiets zou ook het geval kunnen zijn bij nazaten van tot slaaf gemaakte mensen."

Niet iedereen ziet brood in het plan. Marc van Mil, universitair hoofddocent biomedische genetica aan de Universiteit Utrecht, vindt het een slecht idee om "twee totaal verschillende onderzoeken automatisch" aan elkaar te koppelen.

"Je moet snappen waar je 'ja' tegen zegt. Genetisch onderzoek naar je gezondheid kan veel impact hebben. Niet voor niets zit daar in het ziekenhuis een heel begeleidingsteam achter."

Van Mil zegt dat met één keer DNA-afname onderzoek kan worden gedaan naar zowel je familiegeschiedenis als je kans op erfelijke aandoeningen. Maar voor dat eerste onderzoek is vergelijkingsmateriaal nodig van andere mensen. Dat is niet voorhanden in een ziekenhuis dat kijkt of je erfelijke ziekten hebt. Voor vergelijkingsmateriaal moet je dus andere partijen inschakelen.

Pharos, het landelijk expertisecentrum over gezondheidsverschillen, bevestigt het gebrek aan kennis over ziektebeelden die te maken hebben met etniciteit, huidskleur of sociale afkomst.

Ook vooroordelen en discriminatie kunnen meespelen bij een gezondheidszorg die onvoldoende aansluit op de behoeften van mensen met een migratieachtergrond. Nazaten van tot slaaf gemaakten behoren tot die groep.

"Denk aan smeersels tegen huidziekten die niet goed werken op een donkere huid", stelt nazaat Jacintha Groen-Stewart. "Het zou goed zijn om dit recht te zetten door meer te weten te komen over de genetische oorsprong van Nederlanders met Afrikaanse wortels."