De Kamer stemde eind januari voor een motie van Sylvana Simons. Doel van de motie van het BIJ1-Kamerlid was de kennis over het koloniale verleden te vergroten via door de Staat betaald DNA-onderzoek voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen.

De Kamerleden besloten dit een maand nadat premier Mark Rutte namens de Staat excuses had aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden. Het is nog niet zeker dat het kabinet de wens van de Kamer gaat uitvoeren.

Zuwena Venhuis-Hurtak heeft Surinaamse roots. Haar voorouder, de tot slaaf gemaakte Madelijntje Laurenstina Hurtak, kwam in 1863 vrij op de Surinaamse plantage Berg en Dal.

"Los daarvan weet ik niets", zegt de Amersfoortse. "Qua uiterlijk heeft men mij vergeleken met mensen uit Zambia, Mozambique en Nigeria. Afrikaanse landen die duizenden kilometers uit elkaar liggen. Iedereen herkende iets in mij. Maar ik wil preciezer weten waar ik vandaan kom."

Van haar echtgenoot kreeg Venhuis-Hurtak als cadeau een DNA-onderzoek naar de familielijn aan haar moederskant. Die bleek in Kameroen te liggen. Maar zo'n onderzoek kost "met gemak honderden euro's", zegt ze. Dat staat een onderzoek naar haar vaders kant in de weg.

Daarom noemt de communicatieprofessional het "helemaal terecht" dat de Kamer wil dat de kosten worden vergoed. "Kennis over onze familiegeschiedenis is een begin van het proces van heling na de excuses voor het slavernijverleden. Als het mensen helpt dat het kabinet dit financieel makkelijker maakt, zeg ik: go for it."

Venhuis-Hurtak heeft samen met haar echtgenoot, die Nederlandse wortels heeft, een zoontje van vier. "Van zijn vaders kant kan hij nu al precies uitzoeken waar hij vandaan komt", zegt ze. "Maar als hij later vraagt hoe het aan mijn kant zit, wil ik dat ook kunnen uitleggen. Mijn zoontje verdient meer dan een halve stamboom."

Het stamboomonderzoek van Ingrid Redan stokte bij het moment dat haar voorouders met een 'slavenboot' aankwamen. "En zelfs waar dat precies was, weet ik niet", zegt ze. Door de Staat betaald DNA-onderzoek kan volgens haar de nazaten van tot slaaf gemaakte mensen die weinig te besteden hebben helpen.

Als het aan Redan ligt, komen belangstellenden dan meteen meer te weten over hun gezondheidsrisico's. "Ik ben zelf drager van het gen voor de erfelijke bloedziekte thalassemie", licht ze toe. "Veel mensen hebben niet het geld om dit soort gezondheidsrisico's te onderzoeken. Neem dit dan ook meteen mee."

Stichting Untold is het eens met Redan. "Er is is soms veel onbekend over ziekten die veel voorkomen bij mensen met roots in Afrika", zegt directeur Otmar Watson van de stichting, die jongeren via kunst en cultuur aanmoedigt hun Afrikaanse identiteit te omarmen. "Als het DNA-onderzoek via de Staat gratis en betrouwbaar is, dan zou ik het zelf ook willen doen."

Jacintha Groen-Stewart uit Leiden zag tien jaar geleden een afbeelding van een schip dat tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika vervoerde. "Potverdorie, dat zijn mijn voorouders", realiseerde ze zich toen. "Daar wil ik meer over weten."

De docent op een basisschool in Oegstgeest besloot een reis te maken naar Fort Elmina in Ghana. Dat was een plek waar veel tot slaaf gemaakte mensen werden verzameld voor transport naar onder meer Suriname en het Caribisch deel van het huidige Koninkrijk der Nederlanden.

"Die reis naar Ghana was een soort eerste contact met mijn voorouders", herinnert Groen-Stewart zich. "Het maakte mij emotioneel. Daardoor kreeg ik nog meer motivatie om te ontdekken waar mijn wortels liggen."

Groen-Stewart heeft sikkelcelanemie. Die erfelijke vorm van bloedarmoede komt relatief veel voor bij mensen met roots in Afrika, Suriname en het Caribisch deel van Nederland.

Daarom spelen ook medische redenen mee bij haar enthousiasme over de wens van de Kamer. De gezondheidszorg voor mensen met een donkere huidskleur is volgens de basisschooldocent niet altijd optimaal op hen ingericht.

Ook Anouschka Biekman ziet medische voordelen. "DNA-onderzoek kan enorm helpen", zegt ze. "Je ziet bij mensen met Afrikaanse roots bijvoorbeeld relatief veel hoge bloeddruk."

Biekman ziet DNA-onderzoek "absoluut" zitten als de Staat het betaalt. De Schiedamse wethouder met een Surinaamse achtergrond is vooral blij dat de Kamer het gratis onderzoek wil laten uitvoeren door niet-commerciële partijen zoals het Erasmus MC in Rotterdam.

"Zelf heb ik mijn twijfels over die commerciële bureaus die daar geld mee verdienen", zegt Biekman. "Hoe grondig zijn hun onderzoeken, hoe gaan ze om met mijn gegevens? Het neemt die onzekerheid deels weg als het DNA-onderzoek via de Staat gaat lopen."

De Consumentenbond constateerde in 2020 dat commerciële aanbieders van DNA-testen "slordig" omgaan met privacy. "De genetische gegevens van burgers en patiënten gaan de wereld over", zei het Rathenau Instituut een jaar later.

Meer kennis over waar je vandaan komt, maakt volgens Biekman "de gesprekken op familiefeestjes interessanter". Maar nog belangrijker vindt de Schiedamse het dat het haar kan helpen bij haar zelfbewustzijn.

"Van mijn Surinaamse geschiedenis, cultuur en gebruiken weet ik heel veel", zegt Biekman. "Dit DNA-onderzoek kan eraan bijdragen dat ik ook te weten kom hoe de route van Afrika naar Suriname is verlopen. Dat voegt een extra dimensie toe aan mijn zelfbewustzijn."

Hetzelfde geldt volgens Biekman voor toekomstige nazaten van tot slaaf gemaakten. "Wij kunnen er door ons DNA-onderzoek voor zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen niet met vragen komen te zitten."

Angelique Duijndam sluit zich bij Biekman aan. "Familie is voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen een extra belangrijk houvast, omdat we door het slavernijverleden niet heel ver terug kunnen in de tijd", zegt de Vlissingse.

"Vanaf de slavernijperiode zijn, twaalf generaties lang, 4.096 mensen bezig geweest om mij te maken wie ik ben. Het zou heel fijn zijn om beter te weten hoe dat is gegaan. Dus ook vóór de periode dat mijn voorouders van de 'slavenboot' af kwamen."

Duijndam weet dat ze deels Nederlandse, Duitse, Chinese en Javaanse wortels heeft. Maar de precieze oorsprong van haar Afrikaanse achtergrond zou de preventiemedewerker bij Anti Discriminatie Bureau Zeeland ook willen onderzoeken. "Weten dat mijn voorouders in Ghana werden verzameld voordat ze naar Suriname werden vervoerd is leuk, maar niet genoeg."

"We hebben eeuwenlang geleerd om niet trots te zijn op onze Afrikaanse roots", stelt Duijndam. "Men deed vroeger alsof Afrikaans zijn iets vies was."

De laatste jaren is dat volgens Duijndam anders, mede door de toegenomen aandacht voor het slavernijverleden van Nederland. "Als kind heb ik niet geleerd om trots te zijn op mijn afkomst. Dat kan ik als volwassen vrouw veranderen door DNA-onderzoek te doen naar mijn roots."