Logo NU.nlNU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Zaterdag 25 maart 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

NU+ Gratis DNA-onderzoek nazaten tot slaaf gemaakten: 'Eindelijk meer weten'

Door Afran Groenewoud

07 feb 2023 om 05:11Update: 2 maanden geleden
nujij comment76 reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail
De Tweede Kamer wil dat DNA-onderzoek gratis wordt voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen die hun familiegeschiedenis willen weten. Mensen die tot die groep behoren zijn daar blij mee, zeggen ze tegen NU.nl. Ze zouden het nog fijner vinden als het onderzoek leidt tot meer kennis over hun risico's op ziekten. "Mijn zoontje verdient meer dan een halve stamboom."

De Kamer stemde eind januari voor een motie van Sylvana Simons. Doel van de motie van het BIJ1-Kamerlid was de kennis over het koloniale verleden te vergroten via door de Staat betaald DNA-onderzoek voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen.

De Kamerleden besloten dit een maand nadat premier Mark Rutte namens de Staat excuses had aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden. Het is nog niet zeker dat het kabinet de wens van de Kamer gaat uitvoeren.

Zuwena Venhuis-Hurtak heeft Surinaamse roots. Haar voorouder, de tot slaaf gemaakte Madelijntje Laurenstina Hurtak, kwam in 1863 vrij op de Surinaamse plantage Berg en Dal.

"Los daarvan weet ik niets", zegt de Amersfoortse. "Qua uiterlijk heeft men mij vergeleken met mensen uit Zambia, Mozambique en Nigeria. Afrikaanse landen die duizenden kilometers uit elkaar liggen. Iedereen herkende iets in mij. Maar ik wil preciezer weten waar ik vandaan kom."

Volg dit onderwerp

Volg koloniale geschiedenis

Onderzoek kost 'met gemak honderden euro's'

Van haar echtgenoot kreeg Venhuis-Hurtak als cadeau een DNA-onderzoek naar de familielijn aan haar moederskant. Die bleek in Kameroen te liggen. Maar zo'n onderzoek kost "met gemak honderden euro's", zegt ze. Dat staat een onderzoek naar haar vaders kant in de weg.

Daarom noemt de communicatieprofessional het "helemaal terecht" dat de Kamer wil dat de kosten worden vergoed. "Kennis over onze familiegeschiedenis is een begin van het proces van heling na de excuses voor het slavernijverleden. Als het mensen helpt dat het kabinet dit financieel makkelijker maakt, zeg ik: go for it."

Venhuis-Hurtak heeft samen met haar echtgenoot, die Nederlandse wortels heeft, een zoontje van vier. "Van zijn vaders kant kan hij nu al precies uitzoeken waar hij vandaan komt", zegt ze. "Maar als hij later vraagt hoe het aan mijn kant zit, wil ik dat ook kunnen uitleggen. Mijn zoontje verdient meer dan een halve stamboom."

Zuwena Venhuis-Hurtak.
Foto: privécollectie Zuwena Venhuis-Hurtak

'Neem ook gezondheidsonderzoek mee'

Het stamboomonderzoek van Ingrid Redan stokte bij het moment dat haar voorouders met een 'slavenboot' aankwamen. "En zelfs waar dat precies was, weet ik niet", zegt ze. Door de Staat betaald DNA-onderzoek kan volgens haar de nazaten van tot slaaf gemaakte mensen die weinig te besteden hebben helpen.

Als het aan Redan ligt, komen belangstellenden dan meteen meer te weten over hun gezondheidsrisico's. "Ik ben zelf drager van het gen voor de erfelijke bloedziekte thalassemie", licht ze toe. "Veel mensen hebben niet het geld om dit soort gezondheidsrisico's te onderzoeken. Neem dit dan ook meteen mee."

Stichting Untold is het eens met Redan. "Er is is soms veel onbekend over ziekten die veel voorkomen bij mensen met roots in Afrika", zegt directeur Otmar Watson van de stichting, die jongeren via kunst en cultuur aanmoedigt hun Afrikaanse identiteit te omarmen. "Als het DNA-onderzoek via de Staat gratis en betrouwbaar is, dan zou ik het zelf ook willen doen."

Otmar Watson.
Foto: privécollectie Otmar Watson
  • DNA-onderzoek nazaten tot slaaf gemaakten ook zinvol vanwege erfelijke ziekten
    Zie ookDNA-onderzoek nazaten tot slaaf gemaakten ook zinvol vanwege erfelijke ziekten

'Reis gemaakt naar verzamelplek voor tot slaaf gemaakten'

Jacintha Groen-Stewart uit Leiden zag tien jaar geleden een afbeelding van een schip dat tot slaaf gemaakte mensen uit Afrika vervoerde. "Potverdorie, dat zijn mijn voorouders", realiseerde ze zich toen. "Daar wil ik meer over weten."

De docent op een basisschool in Oegstgeest besloot een reis te maken naar Fort Elmina in Ghana. Dat was een plek waar veel tot slaaf gemaakte mensen werden verzameld voor transport naar onder meer Suriname en het Caribisch deel van het huidige Koninkrijk der Nederlanden.

"Die reis naar Ghana was een soort eerste contact met mijn voorouders", herinnert Groen-Stewart zich. "Het maakte mij emotioneel. Daardoor kreeg ik nog meer motivatie om te ontdekken waar mijn wortels liggen."

In Fort Elmina in Ghana werden tot slaaf gemaakte mensen verzameld voor transport naar bijvoorbeeld plantages.
Foto: Getty Images

Ook gezondheidsredenen voor wens gratis DNA-onderzoek

Groen-Stewart heeft sikkelcelanemie. Die erfelijke vorm van bloedarmoede komt relatief veel voor bij mensen met roots in Afrika, Suriname en het Caribisch deel van Nederland.

Daarom spelen ook medische redenen mee bij haar enthousiasme over de wens van de Kamer. De gezondheidszorg voor mensen met een donkere huidskleur is volgens de basisschooldocent niet altijd optimaal op hen ingericht.

Jacintha Groen-Stewart.
Foto: privécollectie Jacintha Groen-Stewart

'Meer vertrouwen in de Staat dan in commerciële bureaus'

Ook Anouschka Biekman ziet medische voordelen. "DNA-onderzoek kan enorm helpen", zegt ze. "Je ziet bij mensen met Afrikaanse roots bijvoorbeeld relatief veel hoge bloeddruk."

Biekman ziet DNA-onderzoek "absoluut" zitten als de Staat het betaalt. De Schiedamse wethouder met een Surinaamse achtergrond is vooral blij dat de Kamer het gratis onderzoek wil laten uitvoeren door niet-commerciële partijen zoals het Erasmus MC in Rotterdam.


Men deed vroeger alsof Afrikaans zijn iets vies was.
Angelique Duijndam

"Zelf heb ik mijn twijfels over die commerciële bureaus die daar geld mee verdienen", zegt Biekman. "Hoe grondig zijn hun onderzoeken, hoe gaan ze om met mijn gegevens? Het neemt die onzekerheid deels weg als het DNA-onderzoek via de Staat gaat lopen."

De Consumentenbond constateerde in 2020 dat commerciële aanbieders van DNA-testen "slordig" omgaan met privacy. "De genetische gegevens van burgers en patiënten gaan de wereld over", zei het Rathenau Instituut een jaar later.

'Meer kennis helpt bij mijn zelfbewustzijn'

Meer kennis over waar je vandaan komt, maakt volgens Biekman "de gesprekken op familiefeestjes interessanter". Maar nog belangrijker vindt de Schiedamse het dat het haar kan helpen bij haar zelfbewustzijn.

"Van mijn Surinaamse geschiedenis, cultuur en gebruiken weet ik heel veel", zegt Biekman. "Dit DNA-onderzoek kan eraan bijdragen dat ik ook te weten kom hoe de route van Afrika naar Suriname is verlopen. Dat voegt een extra dimensie toe aan mijn zelfbewustzijn."

Hetzelfde geldt volgens Biekman voor toekomstige nazaten van tot slaaf gemaakten. "Wij kunnen er door ons DNA-onderzoek voor zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen niet met vragen komen te zitten."

Anouschka Biekman.
Foto: Privécollectie Anouschka Biekman

'Familie is voor nazaten extra belangrijk'

Angelique Duijndam sluit zich bij Biekman aan. "Familie is voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen een extra belangrijk houvast, omdat we door het slavernijverleden niet heel ver terug kunnen in de tijd", zegt de Vlissingse.

"Vanaf de slavernijperiode zijn, twaalf generaties lang, 4.096 mensen bezig geweest om mij te maken wie ik ben. Het zou heel fijn zijn om beter te weten hoe dat is gegaan. Dus ook vóór de periode dat mijn voorouders van de 'slavenboot' af kwamen."

Angelique Duijndam.
Foto: Arne de Mos

'Eeuwenlang geleerd niet trots te zijn op Afrikaanse roots'

Duijndam weet dat ze deels Nederlandse, Duitse, Chinese en Javaanse wortels heeft. Maar de precieze oorsprong van haar Afrikaanse achtergrond zou de preventiemedewerker bij Anti Discriminatie Bureau Zeeland ook willen onderzoeken. "Weten dat mijn voorouders in Ghana werden verzameld voordat ze naar Suriname werden vervoerd is leuk, maar niet genoeg."

"We hebben eeuwenlang geleerd om niet trots te zijn op onze Afrikaanse roots", stelt Duijndam. "Men deed vroeger alsof Afrikaans zijn iets vies was."

De laatste jaren is dat volgens Duijndam anders, mede door de toegenomen aandacht voor het slavernijverleden van Nederland. "Als kind heb ik niet geleerd om trots te zijn op mijn afkomst. Dat kan ik als volwassen vrouw veranderen door DNA-onderzoek te doen naar mijn roots."

  • Een komma, geen punt: de plannen van het kabinet na excuses voor de slavernij
    Zie ookEen komma, geen punt: de plannen van het kabinet na excuses voor de slavernij

Ga gratis verder

Log in of registreer gratis op NU.nl en krijg toegang tot extra artikelen

Eerder

  • 31 jan 2023 om 05:09
    Slavernijexcuses koning tijdens bezoek aan Caribisch gebied niet logisch
    Slavernijexcuses koning tijdens bezoek aan Caribisch gebied niet logisch
  • 19 dec 2022 om 18:00
    Reacties op excuses voor slavernijverleden: 'Goede eerste stap, nu verder'
    Reacties op excuses voor slavernijverleden: 'Goede eerste stap, nu verder'
  • 19 sep 2022 om 16:49
    Wijzigen achternaam met slavernijachtergrond wordt gratis
    Wijzigen achternaam met slavernijachtergrond wordt gratis
Beeld: ANP
nujij comment76 reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail

Lees meer over:

SlavernijBinnenlandKoloniale geschiedenis


Aanbevolen artikelen


NUjij-reacties

nujij comment76 reacties

Net binnen

  • 17:52
    VideoEerste bosbrand van het jaar in Spanje nog niet onder controle
  • 17:03
    Groves wint op fiets ploeggenoot in Catalonië, Roglic pareert aanval Evenepoel
  • 16:56
    VideoKinderen weer meer achter scherm: zo kun je het als ouder beter doen
  • 16:55
    Regerend kampioen Bagnaia wint eerste sprintrace in geschiedenis van MotoGP

Meest gelezen

  • 1
    Cabaretier Theo Maassen stuurt peuter de zaal uit tijdens voorstelling
  • 2
    Vrouw en hond doodgereden in IJmuiden, drie personen aangehouden
  • 3
    Mediaoverzicht: 'Pure naïviteit Oranje zet Koeman in zijn hemd bij strafexpeditie'
  • 4
    EU en Duitsland bereiken na ruzie toch akkoord over uitbannen benzineauto's
  • 5
    Koeman schrikt van zwak Oranje in Parijs: 'Ik verwacht maandag een reactie'


Nieuwsvideo's

  • Demonstratie ontaardt in ware veldslag in Frankrijk
    Demonstratie ontaardt in ware veldslag in Frankrijk
  • Eerste bosbrand van het jaar in Spanje nog niet onder controle
    Eerste bosbrand van het jaar in Spanje nog niet onder controle
  • Weerman geëmotioneerd als tornado stad in Mississippi treft
    Weerman geëmotioneerd als tornado stad in Mississippi treft
  • Klimaatactivisten bestormen privéjetterrein Eindhoven Airport
    Klimaatactivisten bestormen privéjetterrein Eindhoven Airport

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Adverteren
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Cookie instellingen
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Adverteren
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden