Zoals in heel veel sectoren kampt ook de zorg met grote capaciteitstekorten in het ziekenhuis. Er zijn simpelweg te weinig verpleegkundigen die kunnen zorgen voor zwangere vrouwen.

Vorig jaar moest de verlosafdeling in het OLVG, locatie Oost in Amsterdam zelfs even sluiten. Inmiddels is de afdeling weer geopend, "maar het personeelstekort is nog niet opgelost", zegt een woordvoerder van het ziekenhuis.

Het kan daarom zo zijn dat bevallen in het ziekenhuis, of zelfs de stad, van je eerste keuze niet mogelijk is, schrijft het OLVG op zijn website. Volgens de KNOV komt de keuzevrijheid van vrouwen daarmee in het gedrang.

Vaak willen vrouwen in het ziekenhuis bevallen. Maar daar is vaak geen plek, ook niet als je wel een medische indicatie hebt. "Er is niet altijd plek in het ziekenhuis van voorkeur, maar we proberen door te overleggen met andere ziekenhuizen in de provincie zoveel mogelijk plek te maken zodat patiënten toch in een ziekenhuis terecht kunnen".

"Daardoor komt het soms voor dat patiënten langer moeten rijden naar een ziekenhuis verder uit de buurt", zegt de woordvoerder van het KNOV. Naast die verminderde keuzevrijheid is er ook minder tijd voor de zorg voor zwangere vrouwen. Niet alleen door personeelstekort, maar ook doordat de zogenoemde zorgzwaarte groter is geworden: verloskundigen krijgen steeds meer taken op hun bord en daar ervaren zwangere mensen de gevolgen van.

"Goede zorg gaat niet meer alleen over medische begeleiding. Verloskundigen spelen nu ook een actievere rol bij factoren als leefstijl, psychische problemen en schulden. Daarnaast is het belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen", zegt Ank de Jonge, hoogleraar Verloskundige Wetenschap. Ze zijn dus meer tijd kwijt aan één zwangere.

Maar die tijd hebben ze volgens De Jonge niet. "Terwijl het juist belangrijk is dat er meer tijd voor de zorg komt." Uit onderzoek blijkt namelijk dat zwangere vrouwen die continue begeleiding krijgen, minder vragen om pijnstilling en minder complicaties hebben. Daardoor zou het aantal medische indicaties dalen en daarmee ook de druk op de tweedelijnszorg.

Maar het aantal medische indicaties stijgt juist. Als gevolg daarvan moeten of willen steeds meer vrouwen in het ziekenhuis bevallen. Maar die plekken liggen dus niet voor het oprapen. Als je een medische indicatie krijgt, word je van de eerste- naar de tweedelijnszorg gestuurd.

Vrouwen die worden ingeleid, krijgen automatisch een medische indicatie. Wanneer een vrouw 41 weken zwanger is, krijgt ze een aanbod voor een inleiding. "Dat gaat over heel veel vrouwen, want zeker 20 procent van de zwangerschappen duurt 41 weken.

Die vrouwen liggen langer in het ziekenhuis en houden dus een bed bezet", zegt De Jonge. "De vraag is hoeveel de richtlijn, die sinds februari 2021 geldt, iets oplevert voor de gezondheid van zowel de moeder als het kind. En hoe dat in verhouding staat tot de tijd die deze zorg kost."

Naast medische indicaties zijn er ook meer complicaties bij zwangere vrouwen. Dat komt doordat we ongezonder leven, stelt Ageeth Rosman, lector Audit en Registratie in de perinatale zorg. "We zijn dikker en er zijn meer vrouwen met ziektes als diabetes. Daardoor stijgt de vraag naar ziekenhuisplekken verder."

De toename van patiënten in de tweedelijnszorg komt ook doordat vrouwen steeds later zwanger worden en iets vaker keizersnedes krijgen. Kortom: minder plaatsen, minder tijd, meer patiënten en steeds minder vrijheid voor zwangere vrouwen om te kiezen waar ze willen bevallen.

Vanwege het aanhoudende personeelstekort zijn er verschillende kritieken op het zorgbeleid van de overheid. Zo zou het kabinet teveel kijken naar het sterftecijfer na de geboorte en niet genoeg naar de inrichting van de zorg.

Maar er is wel een landelijk dashboard voor geboortezorg opgesteld waarop je kunt zien waar er nog plek is. Dat lost het tekort niet op, maar daarmee kun je eerder zien waar je terecht kan, waardoor verwachtingen kunnen worden aangepast. "Dat is natuurlijk niet ideaal, maar toch zijn de meeste moeders achteraf blij met hun bevallingservaring", aldus Rosman.

Rectificatie: In een eerdere versie van dit artikel werden enkele quotes en beweringen van de GeboorteBeweging aangehaald. Achteraf bleek deze instantie (en de daarbij behorende beweringen) niet volledig representatief. Daarom is dit artikel aangepast.