"Het aantal meldingen over online seksueel geweld dat we ontvangen is maar het topje van de ijsberg", zeggen Iva Bicanic, directeur-bestuurder van het Centrum Seksueel Geweld, en Roy Heerkens van Slachtofferhulp.

Daar sluit de politie zich bij aan. Uit onderzoek blijkt dat die in 2021 iets meer dan vierhonderd meldingen over sextortion binnenkreeg. "Dat is maar een fractie van het geheel", zegt een politiewoordvoerder. In 2022 lag het aantal meldingen over online seksueel geweld 5 procent hoger dan in 2021. Slechts 5 procent van de slachtoffers zoekt hulp en een nog veel kleiner deel doet aangifte.

Volgens statistiekbureau CBS had 35 procent van de meisjes in de leeftijd van zestien tot achttien jaar in het afgelopen jaar te maken met online seksueel geweld. Bij jongens van die leeftijd gaat het om 9 procent.

Zo kwam onlangs een afpersingszaak aan het licht. Donderdag werd een 24-jarige man uit Etten-Leur opgepakt. Hij wordt verdacht van sextortion en het afpersen van meer dan honderd minderjarige meisjes, meldde het Openbaar Ministerie. Het gaat om het grootste onderzoek naar online misbruik van minderjarigen in Nederland ooit.

"De toename van online seksueel geweld is gigantisch, dat wordt meteen duidelijk als je praat met hulpverleners", zegt ook zedenadvocaat Richard Korver. Volgens hem zijn er veel slachtoffers, maar komen nog niet veel mensen naar de politie. De rechtbank krijgt het daardoor (nog) niet drukker, legt hij uit.

Desondanks is het rechtssysteem volgens Korver al "zwaar overbelast". "Als je slachtoffer bent van fysiek seksueel geweld en je hebt wel aangifte gedaan, moet je soms anderhalf jaar wachten voor de politie het dossier oppakt", vertelt hij. "Het is code zwart."

Maar ondanks de toename van online seksueel geweld kunnen we sextortion met het huidige strafrechtsysteem niet berechten als specifiek misdrijf. "Sextortion is namelijk een uitingsvorm en wordt ingedeeld in de categorie kinderporno of afpersing", legt de politiewoordvoerder uit.

Op de vraag of er dan geen aparte categorie voor de berechting van sextortion moet komen, reageert de woordvoerder wat ontstemd. "We willen wel eens uitzoeken hoe vaak sextortion voorkomt, maar dan moeten we álle aangiftes openen en analyseren. We hebben nou eenmaal geen batterij aan mensen die dat kunnen doen."

Per 1 januari 2024 komt er verandering in de berechting van online seksueel geweld. In de wet wordt een overkoepelend artikel toegevoegd dat het makkelijker maakt om dat te berechten.

"Met de invoering van de nieuwe wet wordt het bereik vergroot, waardoor online delicten ook onder de nieuwe wet vallen", legt Elizabeth Mol, juridisch adviseur bij Slachtofferhulp, uit. De drempel om aangifte te doen in zedenzaken wordt hiermee verlaagd. Sexchatting wordt bijvoorbeeld expliciet strafbaar gesteld.

Toch komt er ook in de nieuwe wet geen apart wetsartikel voor sextortion. Uit een toelichting van de wet blijkt dat de overheid daar geen noodzaak in ziet.

Nu staat niet expliciet in de wet welke vormen van online seksueel geweld onder verkrachting, aanranding of ontucht vallen. "Dat betekent niet dat het niet strafbaar is, maar het is nu in veel gevallen nog onduidelijk hoe bepaalde delicten bestraft moeten worden", zegt Mol.

Met de nieuwe wet wordt dat duidelijker. Toch blijft Korver kritisch over hoeveel er door de wet zal veranderen. "De richtlijnen voor de berechting van online seksueel geweld worden misschien helderder, maar ook nu wordt deze vorm van seksueel misbruik vaak strafbaar gevonden." Toch stelt de Rijksoverheid dat mensen vanaf volgend jaar in meer gevallen aangifte doen.

De nieuwe wet past beter bij de huidige ontwikkelingen in de maatschappij. "Online seksueel geweld is van onze tijd, terwijl de huidige wet is geschreven in een andere tijd. Die richt zich alleen op fysiek contact", legt Mol uit.

Bicanic en Slachtofferhulp zijn blij met de komst van de nieuwe wet. Uit onderzoek blijkt dat de impact van online seksueel geweld net zo groot is als de gevolgen van fysiek seksueel geweld. Maar die online delicten worden nu niet op gelijke wijze berecht. Daar komt volgend jaar dus verandering in.

Volgens Mol zal de politie meer mankracht nodig hebben om de mogelijke toename van het aantal aangiftes te verwerken. Korver ziet daar beren op de weg. Het is natuurlijk goed als meer slachtoffers aangifte doen, zegt hij, "maar daar zal het rechtssysteem dan flinke gevolgen van ondervinden".