Vandaag ontmoeten premier Mark Rutte en de Surinaamse president Chan Santokhi elkaar opnieuw voor "een informeel gesprek". De president maakt daarvoor een tussenstop in Nederland. Ruttes woordvoerder laat weten dat de premier en Santokhi zullen "voortborduren" op hun eerdere gesprekken.

Het kabinet heeft op 19 december excuses aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden. Enkele uren later liet Santokhi weten het jammer te vinden dat Nederland de voormalige kolonie te weinig heeft betrokken bij de voorbereiding van de excuses.

De Surinaamse president zei bovendien dat de beloofde herstelagenda van het Nederlandse kabinet niet alleen over het slavernijverleden moet gaan. Het héle koloniale verleden van Nederland moet daarin aan bod komen.

Een onderdeel van het Nederlandse koloniale verleden is de periode van contractarbeid. De koloniale machthebbers zagen het einde van de slavernij namelijk aankomen. Daarom lokten ze tussen 1853 en 1930 arbeiders uit onder meer India onder valse voorwendselen naar Suriname.

De contractarbeiders kregen van de koloniale machthebbers een zeer slechte behandeling als vervangers van tot slaaf gemaakte mensen. Velen kwamen daarbij om het leven.

Sommige critici in Suriname en Nederland vinden daarom dat Nederland ook excuses had moeten aanbieden voor het leed dat ons land Hindostaanse, Chinese en Indonesische contractarbeiders voor en na het einde van de slavernijperiode heeft aangedaan.

Kathleen Ferrier heeft de wens om het leed van de contractarbeiders in de tekst van de slavernijexcuses te noemen begin december besproken met het kabinet. Zo laat ze aan NU.nl weten.

Dat voorstel leidde tot weerstand bij sommige andere aanwezigen. Die vonden dat het leed van de slavernij in Suriname en het Caribisch gebied centraal moest blijven staan.

Ferrier, voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie voor onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie, nam toen genoegen met de uitleg van het kabinet dat de focus van de excuses lag op het trans-Atlantische slavernijverleden.

Rutte heeft contractarbeid niet genoemd toen hij namens de Staat excuses aanbood voor het slavernijverleden. Het kabinet heeft wel beloofd ruimte te bieden aan "onderbelichte" onderwerpen die te maken hebben met het slavernijverleden. Contractarbeid werd daarbij als voorbeeld genoemd.

Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, vindt het terecht dat de excuses in december alleen over de slavernij gingen. Maar nu de excuses een feit zijn, verdient ook de periode van contractarbeid meer aandacht, zegt de regeringscommissaris tegen NU.nl. "In onderzoek en in het onderwijs."

Cultuurwetenschapper Jaswina Elahi is bezig met een boek over de Hindostaanse contractarbeiders in de Nederlandse koloniale geschiedenis. Ze noemt de beloftes van het kabinet om de doorwerking van het slavernijverleden te herstellen een kans om de Nederlandse bevolking ook bewust te maken van de periode van contractarbeid.

"Als je de contractarbeid niet belicht, houd je naast het slavernijverleden een blinde vlek", zegt de cultuurwetenschapper. "Terwijl contractarbeid een bewuste vervangingsstrategie was, omdat Nederland het einde van de slavernij zag aankomen. Het was een nieuw systeem van uitbuiting."

De grootste groep Nederlanders met Surinaamse roots stamt af van Hindostaanse contractarbeiders. Het gaat om zo'n 170.000 mensen.

Hariëtte Mingoen schreef in 2021 een opiniestuk in Het Parool over het gebrek aan aandacht voor de Javaanse contractarbeiders. De voorzitter van Stichting Comité Herdenking Javaanse Immigratie (SCHJI) zegt tegen deze site dat hun geschiedenis niet bekend is bij het grote Nederlandse publiek. Het gesprek tussen Rutte en Santokhi zou een startpunt kunnen zijn om dit te veranderen.

Zo weten veel mensen volgens Mingoen niet dat er zeker zestig Javaanse contractarbeiders begraven liggen in het Brabantse Sint-Michielsgestel. Rond de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 zijn zij naar Nederland geëmigreerd.

"Javaanse politici in Suriname hadden deze contractarbeiders verteld dat ze zo hun Nederlandse nationaliteit konden behouden, inclusief hun aanspraak op Nederlandse gezondheidszorg", licht de SCHJI-voorzitter toe.

"Het ging hier om stokoude contractarbeiders. Ze waren tussen 1918 en 1929 onder valse voorwendselen door Nederland van de voormalige kolonie Nederlands-Indië naar Suriname gelokt. Sommigen waren al geboren in 1885. De eersten van hen stierven twee maanden na aankomst in Nederland."

Op 1 juli 2023 is het precies 150 jaar geleden dat de slavernij in Suriname echt voorbij was. Ferrier benadrukt dat 2023 ook een belangrijk jaar is voor de nazaten van de Hindostaanse contractarbeiders.

Op 5 juni van dit jaar is het namelijk ook precies 150 jaar geleden dat de eerste boot met onder valse voorwendselen gelokte mensen uit India, Pakistan en Bangladesh aankwam in Suriname. Hun komst in 1873 staat bekend als Prawas Din. Die dag van de Hindostaanse immigratie wordt elk jaar herdacht in Nederland en Suriname.