Bicanic wilde NU.nl wel te woord staan over 2022, maar niet zonder eerst het zwaartepunt van het gesprek te verleggen.

"Ik ben gevraagd door veel media om terug te blikken op 2022 vanwege The Voice", vertelt ze. "Maar situaties zoals The Voice zie ik als de buitengrens van seksueel misbruik. We moeten ons weer op de hoofdweg richten, waar de meeste levens worden verwoest." En dat is binnenshuis.

Waarom is het belangrijker om te praten over seksueel misbruik binnen families en gezinnen?

"Omdat het meeste seksueel misbruik zich thuis afspeelt onder familieleden. Vaders, broers en opa's voeren de top drie aan van plegers, weten we uit onderzoek (zie kader, red.). We kennen allemaal wel iemand die het doet. Het klinkt gek, maar plegers zijn meestal gewone mensen."

"Tegelijkertijd wordt thuis de grootste ravage aangericht. Het effect daar is veel groter dan in een werksituatie. Een kind moet zich veilig kunnen hechten aan degene die voor het kind zorgt. Maar als juist diegene het kind misbruikt, kan de manier van hechten aan andere mensen beschadigd raken bij dat kind."

"Slachtoffers verliezen vaak het vertrouwen in zichzelf en in anderen. Dat maakt ze heel erg eenzaam. Ze voelden zich niet gezien toen het gebeurde, en ook niet als ze later volwassen zijn."

"Misbruik duurt langer als de afstand tussen de pleger en het slachtoffer kleiner is, blijkt uit onderzoek. Zoals bij een broer en zus het geval is. Ook blijft het misbruik langer verborgen binnen familiekringen."

"Omdat het vaak onbesproken blijft, worden de gevolgen ervan niet behandeld. Terwijl de helft van deze slachtoffers geen prettig leven kan leiden."

"Het is veel makkelijker om naar andere vormen van seksueel misbruik te kijken, zoals op de werkvloer. Zo houden we ons toch met het thema bezig, maar blijft het wel behapbaar. Daar zit wel een risico aan, namelijk dat de aandacht verslapt van de meest verwoestende vorm van misbruik."

"Misbruik op de werkvloer zoals bij The Voice is ook erg, laat dat duidelijk zijn. Er zijn geen gradaties van leed. Maar een slachtoffer op de werkvloer die veilig gehecht is, vrienden heeft en met emoties kan omgaan, heeft een grotere kans op herstel dan iemand die opgroeit met dreiging en onveiligheid."

Waarom blijven we dan juist zo stil over deze vorm van seksueel misbruik?

"We laten ons liever afleiden van de moeilijkste vorm van misbruik. Dat het thuis gebeurt, daar begrijpen we echt he-le-maal niks van. Hoezo misbruikt een vader zijn eigen kind? Hoezo zegt dat kind niks? En hoezo heeft een moeder niets door?"

"Niemand lijkt belang te hebben bij openheid over dit soort seksueel misbruik. Slachtoffers denken er liever niet aan, laat staan dat ze er makkelijk over praten. Als misbruikte kinderen er toch over vertellen, leggen ze een bom onder hun familie. De familie valt daarna namelijk vaak uit elkaar."

"Daar komt nog bij dat we slachtoffers het gevoel geven dat ze het over zichzelf hebben afgeroepen. Dat is victim blaming en zorgt ervoor dat mensen wel twee keer nadenken voordat ze ermee naar buiten komen."

"Plegers rekenen we af op hun hele persoon en niet op hun gedrag. Daarmee houden we in stand dat ook zij niet gaan praten. Als ze hun eigen gedrag al onder ogen willen komen."

"Daarom hebben ook veel omstanders er baat bij dat het slachtoffer stil blijft. Als het uitkomt, moeten alle familieleden hun familiegeschiedenis herschrijven. Dat is lastig, zeker als de pleger een aardig persoon is. Het heeft gevolgen voor iedereen als het uitkomt. Ook omstanders hebben tijd nodig om het te verwerken."

"Het 'goede' nieuws is dat er wel degelijk perspectief is voor slachtoffers als ze erover praten. Er valt altijd wel wat te helen en te herstellen. In Nederland zijn we best goed in traumatherapie, zoals EMDR en cognitieve gedragstherapie."

"Ook voor plegers is therapie trouwens vaak effectief. Het is ook jammer dat veel van hen geen hulp krijgen."

Kunnen we iets doen om seksueel misbruik binnenskamers te voorkomen?

"Wat we nu doen, ons laten afleiden, helpt in ieder geval niet. Het zou heel goed zijn als we onze eigen afweer voor dit type misbruik de baas worden. Dat we de ongemakkelijke realiteit tot ons nemen."

"Dat kan onder meer met ons taalgebruik. Termen als 'seksueel grensoverschrijdend gedrag' halen de lading eraf. Wat is dat? Twee kleuters die te lang vadertje en moedertje spelen? Ik denk dat het goed is om de zaken gewoon met man en paard te noemen."

"Ik noem het allemaal seksueel misbruik: iemand heeft een geil gevoel en wil iets seksueels. Diegene misbruikt zijn of haar macht of positie, om dat seksuele te kunnen doen."

"Het woord 'melding' is ook zo'n lege term. Ik voel de urgentie niet bij 'een stijgend aantal meldingen' van slachtoffers. Niemand ligt daar dan echt wakker van. Praat liever over levens, mensen die hebben besloten om hulp te zoeken."

Moet de overheid meer doen?

"Ministers zouden hun hoofd moeten breken over de veiligheid binnen gezinnen. Kinderen die opgroeien in onveilige gezinnen, lopen meer risico om slachtoffer en/of dader te worden. Dat blijkt uit onderzoek."

"De politiek kan ook meer inzetten op educatie over grenzen en wensen. Mensen denken nog steeds dat een verkrachting meestal gebeurt door een man in de bosjes. De kans dat een bekende je misbruikt, is zeven keer groter."

"Het is verder belangrijk dat kinderen die nu trauma's oplopen, gelijk hulp krijgen. Dat duurt vaak nog te lang. Onverwerkte trauma's kunnen later omhoog komen tijdens het ouderschap. Dat kan weer een onveilige situatie creëren voor degene die dan kind is."

Toch zijn de wachtlijsten voor therapie afgelopen jaar niet korter geworden en ons taalgebruik is ook niet veranderd.

"Ik doe dit werk al dertig jaar en er is nog nooit zoveel aandacht geweest voor seksueel misbruik als in 2022. Wauw. Ik ben blij dat mensen zich met het onderwerp verbinden."

"Er zijn plannen en protocollen opgetuigd en er is zelfs een regeringscommissaris grensoverschrijdend gedrag. Maar het grootste probleem met betrekking tot misbruik zijn we nog steeds zelf. Dat is die afweer: we willen het niet weten."

"We willen geloven dat we in misbruikvrije straten wonen en in misbruikvrije clubs sporten. Die afweer kan alle goedbedoelde plannen en interventies onderuithalen."

"In 2022 zie je dat we allemaal een beetje in de war raakten en emotioneel reageerden. We moeten ervan bijkomen. De grootste opgave voor mensen is om vervolgens te beseffen dat seksueel misbruik dichtbij is. We zijn zelf de sleutel van het probleem."

Waarom zien we dat niet?

"Het geloof dat seksueel misbruik ver weg is, zorgt ervoor dat je je kinderen achter durft te laten bij oma. Het is beangstigend om dat onder ogen te komen. Het besef verandert het fijne plaatje van de mens, de wereld, het gezin, de familie. Het maakt je heel kwetsbaar."

"De meeste kinderen worden niet misbruikt. Maar ik wil dat mensen snappen dat dit probleem niet zomaar weggaat. Het wordt eerder groter, bijvoorbeeld door het online contact met elkaar. En we kunnen het ons als samenleving niet veroorloven om misbruikte kinderen over het hoofd te blijven zien."