In Den Haag wordt de voorbereiding op de nasleep van het WK-duel niet aangepast ten opzichte van vorige wedstrijden. De politie is "zichtbaar aanwezig", maar er wordt ook ingezet op buurtvaders en -moeders en jongerenwerkers. Vasthouden aan die koers is opmerkelijk, aangezien het na de vorige wedstrijden van Marokko uit de hand liep en agenten werden bekogeld met zwaar vuurwerk.

Criminoloog Shanna Mehlbaum onderzoekt lokale en preventieve (jeugd)aanpak. Zij is het met de Haagse burgemeester Jan van Zanen eens dat jongerenwerkers en buurtouders zich de laatste tijd nuttig hebben getoond. "Ze hebben een de-escalerend effect wanneer ze de doelgroep bereiken. Maar je kan natuurlijk niet meten hoeveel jongeren dankzij buurtouders uiteindelijk niet zijn gaan rellen."

Daar sluit Trees Pels zich bij aan. Zij onderzoekt de opvoeding van jeugd met een migratie-achtergrond bij het Verwey-Jonker instituut. Volgens Pels kunnen de mannen en vrouwen vanwege hun rol als 'ouderfiguur' een dempend effect hebben bij ongeregeldheden. Ook zij heeft een wetenschappelijke kanttekening. "Er zijn voldoende signalen dat ze goed werk verrichten. Je kan het alleen niet vergelijken met situaties waarin ze niet optraden, omdat we nog weinig informatie hebben."

Reggery Gravenbeek is ervaringsdeskundige op het gebied van straatcultuur en jeugdcriminaliteit. Ook hij ziet de positieve invloed die buurtouders kunnen hebben. Toch denkt hij dat die beperkt is. "Het is als een ouder die een kind toespreekt. Tijdens het gesprek is er wel respect, maar zodra de vader of moeder zich heeft omgedraaid, kan het direct weer misgaan."

Pels, Mehlbaum en Gravenbeek zeggen allemaal dat de vrijwilligers niet alle ongeregeldheden kunnen stoppen. Dat heeft volgens Pels en Mehlbaum te maken met relschoppers die afreizen vanuit andere locaties. Het respect en aanzien dat buurtouders opbouwen in hun wijken wordt door die 'buitenstaanders' niet erkend.

Daar is burgemeester Ahmed Marcouch van Arnhem het mee eens. Daar bleef het na de wedstrijden van Marokko tot dusver relatief rustig. In het NPO Radio 1-programma Langs de Lijn En Omstreken legde Marcouch uit dat dit was omdat "die kwelgeesten" Arnhem niet opzoeken. Ook wil hij de rellen niet ophangen aan de wedstrijden van Marokko. "Ze maken simpelweg misbruik van de situatie, maar het is niet per se gerelateerd aan het voetbal."

Volgens Marcouch en criminoloog Mehlbaum is het succes van Arnhem ook te danken aan de intensieve inzet van jongerenwerkers. "Die zijn vaak pedagogisch geschoold. Dat kan net het verschil maken met buurtouders die als vrijwilligers optreden", zegt Mehlbaum.

Ervaringsdeskundige Gravenbeek denkt dat het meer effect heeft als ook andere mensen tegen wie jongeren opkijken zich uitspreken. "Dan denk ik niet aan een bondscoach of een burgemeester, maar bijvoorbeeld de spelers. Of iemand anders die dichter bij de jongeren staat, zoals de populaire YouTuber Soufiane Touzani. Je hebt altijd wel iemand tegen wie iedereen opkijkt."

Mehlbaum en Pels hameren op preventieve maatregelen om rellen de kop in te drukken. Pels noemt het sneller afsluiten van straten en wil een betere samenwerking zien tussen politie, moskeeën en buurtouders. "We moeten beter doorhebben wanneer het uit de hand loopt. Nu lijkt het alsof we er steeds weer door overvallen worden", beaamt Mehlbaum.

Pels vindt het belangrijk dat buurtouders niet te veel in de schoenen van agenten gaan lopen. "Het imago van buurtouders, daar moet je voorzichtig mee zijn. Deze jongeren kunnen de politie wantrouwen, en als te veel taken worden overgenomen, kan dat ook gaan gebeuren met buurtouders", legt ze uit. "Als het uit de hand loopt, moeten de professionals het overnemen."

Daar sluit Gravenbeek zich bij aan. "De agenten moeten vooral hun werk doen en zichzelf zijn. Het werkt ook averechts als de rollen door elkaar lopen", zegt hij. "Buurtouders kunnen alleen waarschuwen, geen corrigerende tikken geven. Maar de politie moet ook niet geforceerd contact zoeken, dat voelen mensen aan."

Het is een lastige balans, erkent Gravenbeek. "Soms is de politie niet aanwezig en soms juist in overvloed. Als ze er niet zijn, denken jongeren al gauw dat ze alles kunnen maken. Maar te veel machtsvertoon is vaak een trigger voor de jongeren om er toch tegenin te gaan."