De coalitie tegen etnisch profileren en de Staat stonden donderdag bij het gerechtshof Den Haag tegenover elkaar in een zaak over etnisch profileren door de Koninklijke Marechaussee. Die dienst mocht in september 2021 van een lagere rechtbank reizigers aan de grens controleren op basis van uiterlijke kenmerken, zoals hun huidskleur. De marechaussee besloot twee maanden later zelf met die praktijk te stoppen.

Toch ging de coalitie in beroep tegen de uitspraak. Onder meer mensenrechtenorganisatie Amnesty International, antidiscriminatievoorziening RADAR en belangenorganisatie Controle Alt Delete zien het oordeel van de rechter als een vrijbrief voor discriminatie. Daarom willen ze de werkwijze van de marechaussee ook in juridische zin van tafel.

De Staat noemde in de rechtbank jonge, veelal alleenreizende Nigeriaanse vrouwen als voorbeeld om het nut van extra controles op basis van etniciteit te onderbouwen. Deze vrouwen zouden extra gecontroleerd moeten worden, omdat ze vaak tot prostitutie gedwongen zouden worden.

Ook Vietnamese mensen die in containers klimmen in een poging illegaal de grens over te gaan, zouden wat de Staat betreft extra gecontroleerd moeten worden. Zij zouden het slachtoffer kunnen zijn van mensenhandel.

De coalitie is het niet eens met die denkwijze. Etnisch profileren is volgens de belangengroep nooit goed te praten, ook al zouden de bedoelingen goed zijn. "Het gaat niet om de intentie, maar om de impact", stelde hun advocaat in zijn pleitnota, die is ingezien door NU.nl.

De advocaat van de Staat is het eens met de coalitie dat etnisch profileren niet goed valt te praten. "Het mag niet en het werkt niet", zei ze in de Haagse rechtbank.

Maar de Staat stelt dat de werkwijze van de marechaussee helemaal geen etnisch profileren is. De dienst zou namelijk niet alleen op basis van uiterlijke kenmerken besluiten tot extra controles in bijvoorbeeld bussen, treinen en vliegtuigen. Ook kenmerken als leeftijd, nationaliteit en opvallend weinig reisbagage zouden een rol spelen.

De coalitie brengt daar weer tegen in dat de marechaussee al voor het controleren van een paspoort de keuze maakt om iemand extra te controleren. "De marechaussee moet in de praktijk dus afgaan op uiterlijke kenmerken", zegt een woordvoerder van de belangenorganisaties daarover tegen NU.nl. Volgens de coalitie neemt de Staat hiermee bovendien onterecht aan dat de norm voor 'Nederlander zijn' is dat iemand een witte huidskleur heeft.

Het gerechtshof doet op 14 februari uitspraak in de zaak.