De meest voorkomende aandoeningen waren angststoornissen, depressies en verslavingen. De stijging is vooral te zien onder jongvolwassenen en studenten. Ook komen meer aandoeningen voor onder alleenstaanden, werklozen, arbeidsongeschikte personen en mensen met een lager inkomen.

De coronapandemie lijkt geen invloed te hebben gehad op de toename. "Maar die zal het ook niet beter hebben gemaakt", zegt Ruth Peetoom, voorzitter van de Nederlandse ggz. Zo blijkt uit studies dat de pandemie invloed had op de mentale gezondheid, maar niet op de klinische diagnose van psychische aandoeningen.

Bijna de helft van de Nederlanders heeft ooit een psychische stoornis gehad, blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut. Die mensen voldeden daadwerkelijk aan de criteria voor een diagnose.

De toename van het aantal mensen met een psychische stoornis is een groot probleem, want de ggz staat onder hoge druk. Er is een "gigantisch personeelstekort" en er zijn lange wachtlijsten voor mensen met bepaalde aandoendingen, legt Peetoom uit. Meer dan de helft van de mensen die op een wachtlijst voor de ggz staan, wacht langer dan de afgesproken norm van veertien weken. Dat blijkt uit een rapport van de Nederlandse Zorgautoriteit.

"Als de zorg niet op tijd komt, kan het zijn dat het erger wordt", zegt Peetoom. Daarom is het belangrijk dat mensen die hulp nodig hebben direct op de juiste wachtlijsten terechtkomen. "Mensen die op de wachtlijst staan, krijgen bijvoorbeeld hulp van ervaringsdeskundigen. Zo wordt voorkomen dat de problemen groter worden en soms nemen de problemen zelfs af."

"Maar dat is lastig, want de financiële situatie binnen de ggz is niet goed", vertelt Peetoom. Zo is in de cao is een salarisverhoging afgesproken, maar in de huidige arbeidsmarkt is het moeilijk concurreren met andere sectoren.

Peetom pleit voor een betere bundeling van alle afspraken die zijn gemaakt met de regering. De Nederlandse ggz is blij met het nieuwe Integraal Zorgakkoord, maar teleurgesteld dat ook dit akkoord inhoudelijk niet verbonden is aan andere afspraken over de ggz. Dat is ook niet het geval bij andere programma's zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord. Daarin zijn afspraken gemaakt over onder meer een rookvrije generatie, het verminderen van alcoholgebruik en het aantal mensen met overgewicht.

"Daarnaast moet het kabinet de ggz niet alleen vanuit economisch oogpunt bekijken. Het gaat om de mentale gezondheid van heel veel mensen", benadrukt Peetoom.

"Toenemende maatschappelijke zorgen en prestatiedruk spelen ook een rol in de toename van het aantal mensen met psychische diagnoses", zegt epidemioloog Annemarie Luik.

Peetoom: "Er zijn heel veel prikkels die onze aandacht opeisen, neem alleen al sociale media. Tegelijkertijd leven we in een steeds individualistischere samenleving en er is veel bestaansonzekerheid." Dat komt door onder meer de kostencrisis, de oorlog in Oekraïne en het verslechterende klimaat.

Toch is Peetoom voorzichtig positief. Er is meer bewustzijn in de maatschappij. Het taboe op mentale problemen is volgens haar iets minder geworden. "Meer mensen melden zich als er iets speelt. Nu moeten we daar nog op de juiste manier mee omgaan."

Het kabinet moet de ggz verbeteren, maar als samenleving moeten we ook leren omgaan met al deze problemen, vindt Peetoom. "We moeten weerbaarder worden en mentale problemen al vroeg op school bespreekbaar maken."