Met het wetsvoorstel wil Van der Burg de asielzoekers beter verspreiden over de gemeenten. In het nieuwe systeem leveren de gemeenten opvangplekken op basis van het aantal inwoners. Als gemeenten meer vluchtelingen opvangen dan ze eigenlijk zouden moeten, krijgen ze een financiële bonus. Gemeenten die blijven weigeren om asielzoekers op te vangen, kunnen uiteindelijk daartoe gedwongen worden door de staatssecretaris.

Betrokken partijen waren blij dat het wetsvoorstel er na maandenlange onderhandelingen eindelijk lag. Het COA geeft ook aan dat de wet belangrijk is en perspectief biedt. Toch denken ze dat de wet niet op korte termijn verlichting geeft in de overvolle asielketen. "Het is reëel dat de wet niet eerder dan in 2024 tot verlichting van de opvangsituatie zal leiden", zeggen ze tegen Trouw.

Het kan zelfs tot minder opvangplek leiden, bijvoorbeeld als een gemeente bestaande opvangplekken sluit in afwachting van wat andere gemeenten gaan doen. Gemeenten hebben namelijk maandenlang de tijd om opvangplekken te verdelen.

Ook ontbreekt een financiële bonus bij het regelen van opvangplekken voor minderjarige alleenstaande vluchtelingen. Voor deze groep is nu al een flink tekort aan opvangplekken, en het COA vreest dat gemeenten nu niet genoeg worden gestimuleerd om dit te regelen. Ook Nidos sluit zich in de krant aan bij deze kritieken, en ziet het bonussysteem het liefst helemaal verdwijnen.

Het COA herhaalt de roep om een flexibel opvangsysteem. Volgens de organisatie is dat de manier om uit de crisis te komen en te blijven. Met dat systeem worden opvanglocaties niet meer verkocht als het aantal asielzoekers afneemt, maar tijdelijk ergens anders voor gebruikt. Op die manier kunnen er snel nieuwe opvanglocaties worden geopend als het aantal asielaanvragen toeneemt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) uitte eerder ook al twijfels over het voorstel. Rutger Groot Wassink van de VNG zei tegen NU.nl zich zorgen te maken over de uitvoerbaarheid. "Want gaat deze wet nou echt werken?", vroeg hij zich af.

De wet wordt binnenkort voorgelegd aan de Tweede Kamer.