De Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND geldt sinds juli 2020. Dankzij die wet hoeft de overheid geen boete te betalen aan asielzoekers die te lang wachten op een besluit.

De wet werd ingevoerd omdat de IND flink achterliep in deze besluiten. De kosten van al die dwangsommen liepen flink op, terwijl het volgens de IND de achterstanden bij de dienst niet zou oplossen.

De rechtbanken in Den Bosch en Arnhem bepaalden eerder dit jaar dat die wet in strijd is met het Europees recht. De IND was het daar niet mee eens en stapte naar de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in het land.

Die oordeelt nu dat de tijdelijke wet alleen in strijd is met het Europees recht voor het deel van de asielzoekers dat naar de rechter stapt. "De rechter houdt daarmee de mogelijkheid om in individuele zaken een dwangsom op te leggen als deze vindt dat er echt te lang wordt gewacht in een asielbesluit", legt een woordvoerder van de Raad van State uit.

Er zijn twee soorten dwangsommen in het asielproces. De eerste is een dwangsom die de overheid automatisch moet betalen aan alle asielzoekers die te lang wachten. Daarnaast is er een dwangsom die een asielzoeker kan krijgen als hij of zij naar de bestuursrechter is gestapt.

De dwangsom die de overheid automatisch moet betalen, kan niet worden ingezet om alsnog een besluit van de overheid af te dwingen. Dat is wel het geval bij dwangsommen die de bestuursrechter oplegt. Het niet meer uitbetalen van die rechterlijke dwangsommen is daarom volgens de Raad van State in strijd met het Europees recht.

Volgens de woordvoerder moet de rechter tegen de overheid kunnen blijven zeggen dat ze een besluit moet nemen én daar een dwangsom aan kunnen koppelen. De overheid mag de tijdelijke wet niet in rechtszaken gebruiken om geen dwangsom te hoeven betalen. "Rechters hebben nu in feite hun dwangsombevoegdheid terug."

De IND zegt in een reactie aan NU.nl te kijken naar de uitspraak. De dienst komt op een later moment met een reactie.