De rechter oordeelde begin oktober dat de asielopvang in Nederland niet voldoet aan de Europese normen. De Staat moest daarom maatregelen treffen. Aan sommige eisen moest de Staat per direct voldoen, voor andere was er meer tijd.

Maar de Staat was het niet eens met de uitspraak en ging in hoger beroep. Volgens staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) moest de asielopvang inderdaad beter, maar was het onmogelijk om te voldoen aan de termijnen van de rechter.

Het hof is het daarmee eens en zegt dat de Staat niet veroordeeld kan worden als die niet aan de eisen kan voldoen. "Het hof twijfelt er niet aan dat de Staat extra opvanglocaties zal realiseren. Het hof twijfelt ook niet aan de inzet van de staatssecretaris om de crisis op de kortst mogelijke termijn op te lossen."

Alle opvanglocaties hebben te weinig beschikbare plaatsen, ziet ook het hof. Het landelijke woningtekort verergert de opvangcrisis, want statushouders moeten daardoor langer in de opvang blijven dan gebruikelijk. Dat de Staat dit probleem zelf heeft veroorzaakt door eerder opvangplekken te sluiten, weegt volgens het hof niet mee.

Het hof tik de Staat ook op de vingers vanwege het onderscheid dat wordt gemaakt tussen Oekraïense vluchtelingen en andere vluchtelingen. Voor Oekraïners werden andere regels ingevoerd, omdat in korte tijd veel mensen de oorlog in Oekraïne ontvluchtten. Gemeenten moesten door die regels onderdak zoeken. Het gevolg daarvan was dat Oekraïners wel altijd onderdak kregen, maar andere vluchtelingen niet.

"Het enkele feit dat vluchtelingen uit Oekraïne in korte tijd massaal zijn toegestroomd, rechtvaardigt niet een verschil in behandeling waar het gaat om opvangvoorzieningen", zegt het hof.

Tegelijkertijd wijst het hof op de invoering van een nieuwe wet waarmee vluchtelingen beter worden verspreid over de gemeenten. De wet zal dat verschil tussen de groepen grotendeels opheffen, denkt het hof.

Van der Burg erkent dat het beter moet in de opvang en werkt daar volgens zijn woordvoerder "dag in, dag uit" aan. "Aan het einde van de dag is er nog steeds een tekort aan reguliere opvangplekken in Nederland." De uitspraak van de rechter beschouwt Van der Burg niet als winst. De staatssecretaris zal gemeenten en andere organisaties blijven oproepen om mee te werken aan structurele oplossingen.

Stichting VluchtelingenWerk, die de rechtszaak aanspande, zegt in de kern blij te zijn dat het oorspronkelijke oordeel deels blijft staan. "Het hof bevestigt dat de manier waarop duizenden asielzoekers worden opgevangen in strijd is met de minimale eisen, schadelijk is voor bewoners en dat deze crisis aan de Staat zelf is te wijten."

De organisatie vindt het problematisch dat er geen termijn meer geldt voor de verbeterpunten. "We vrezen dat dit er toe zal leiden dat politieke afwegingen in de praktijk zwaarder zullen wegen dan het zo snel mogelijk voldoen aan het arrest dat het hof vandaag heeft uitgesproken."