"Scholen doen hun best om de zorg voor kinderen op niveau te krijgen, wat nog niet meevalt met het lerarentekort", zegt Johan van Triest, voorzitter van de Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs. Toch ziet hij steeds meer kinderen die tussen wal en schip vallen in het reguliere onderwijs. "Kinderen wiens problemen alleen maar toenemen. Kinderen die je in je hoofd meeneemt als de vakantie aanbreekt."

Er zijn verschillende oorzaken voor de uitval in het regulier onderwijs, bijvoorbeeld het tekort aan leraren en grote klassen. Hierdoor hebben meesters en juffen simpelweg weinig tijd om naar een kind te luisteren.

Als zo'n leerling dreigt te ontsporen zijn er vervolgens te weinig ondersteuners en gedragstherapeuten beschikbaar op school, ziet Carry Roozemond, bestuurder van Ingrado (de landelijke vereniging voor leerplichtambtenaren). Door het gebrek aan hulp stapelen de problemen van het kind zich op. En als de problemen te ingewikkeld worden, valt het kind buiten de boot van het reguliere onderwijs.

Niet dat scholen zelf alle vormen van zorg en ondersteuning moeten bieden, maar hulpverlening om scholen heen komt vaak ook niet op tijd, ziet Van Triest. "Denk aan de lange wachtlijsten voor jeugdhulp. Het kost zo veel moeite om überhaupt hulp te krijgen als kind. Wanneer gaan we weer goed voor elkaar zorgen in dit land?"

"We zien leerlingen met milde gedragsproblematiek die toch niet in het reguliere onderwijs passen omdat ze geen therapie kunnen krijgen", zegt Roozemond. "We weten met elkaar hoe we zo'n kind kunnen begeleiden, maar er is geen hulp beschikbaar."

Ook fysieke beperkingen van een kind worden eerder een probleem door de huidige tekorten. Ingrado helpt leerplichtambtenaren bij het vinden van aanvullend geld voor specifieke leerlingen, vertelt Roozemond. "Dat is namelijk het laatste wat je de ouders moet aandoen."

"Gemeenten kunnen bijvoorbeeld bijspringen met zorggeld. Maar vaak hebben zij ook geen geld meer voor extra ondersteuning op school", aldus Roozemond. En als het geld voor een verpleegkundige er niet is, kan een kind dat constant aan de zuurstof moet, niet meer terecht in het reguliere onderwijs.

Het gevolg is dat er al twee jaar een gestage groei is van de instroom van leerlingen voor cluster 4-scholen, ziet de Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs. Cluster 4 in het speciaal onderwijs is voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen of psychiatrische problematiek.

Van Triest: "We zien onder meer een groep kinderen die nooit naar het speciaal onderwijs had gehoeven als er eerder op hun problemen was ingespeeld. Hun problemen zijn door de tijd heen heel groot geworden."

Daarnaast zijn er kinderen die de gespecialiseerde hulp van het speciaal onderwijs echt nodig hebben. "Zij worden veel te lang rondgepompt in het lichte zorgsysteem van het reguliere onderwijs", zegt Van Triest. Ook ziet hij dat leerlingen en hun ouders het speciaal onderwijs niet meer willen verlaten als het weer beter gaat. "Ze krijgen bij ons eindelijk tijd en aandacht."

Toch leidt de toename van leerlingen nog niet tot wachtlijsten in het speciaal onderwijs. Van Triest: "We doen alles om dit te voorkomen." Volgens hem dragen zijn collega's veel kennis over aan onderwijspersoneel in het reguliere onderwijs, zodat de kinderen daar langer kunnen blijven. "Al blijven er dan wel weer gevallen hangen die eigenlijk zwaardere begeleiding nodig hebben."

Roozemond krijgt via de leerplichtambtenaren wel signalen dat er op dit moment leerlingen zijn die nog geen passende school hebben gevonden. "Zij weten nog niet op welke school ze terechtkunnen na de zomervakantie."

Minister Dennis Wiersma (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) kondigde half juli aan kwetsbare leerlingen extra ondersteuning te bieden. Zo wil hij onder meer inzichtelijker maken welke hulp er is voor leerlingen en ouders. Roozemond kan zich vinden in de voorgenomen plannen, maar vindt het wel lang duren voordat ze effect sorteren. "Daar hebben kinderen en hun ouders die nu in de knel zitten, weinig aan."