Racisme is een vorm van discriminatie, maar discriminatie is niet altijd racisme. Wel is racisme net als discriminatie verboden. In artikel 1 van de Nederlandse Grondwet staat dat gelijke gevallen gelijk moeten worden behandeld en dat discriminatie op grond van onder meer ras is verboden.

Racisme komt op allerlei terreinen in onze samenleving voor: van de arbeidsmarkt en het onderwijs, tot sport, de woningmarkt en in de media. Het is de taak van de overheid om tegen racisme en discriminatie op te treden.

Discriminatie is het iemand nadelig behandelen, achterstellen of uitsluiten op basis van persoonlijke kenmerken, zoals godsdienst, ras, afkomst, geslacht en seksuele gerichtheid. En ook leeftijd, lichamelijke of geestelijke beperking of levensovertuiging. Dat ongerechtvaardigde onderscheid is verboden, legt het College voor de Rechten van de Mens (CvdRM) uit aan NU.nl.

"Stel, je studeert en wilt stage lopen bij een christelijk bedrijf. Als je wordt afgewezen voor de stageplek omdat je als jongen op jongens valt, is dat discriminatie en dus verboden", licht een woordvoerder toe. "Er wordt dan verboden onderscheid gemaakt, want als je meisjes leuk vond in plaats van jongens, had je de stageplek wel gekregen."

Word je afgewezen omdat je veel piercings hebt, dan is het geen verboden onderscheid, maar wel onderscheid. Dit is in de wet niet verboden, want het hebben van piercings is geen persoonskenmerk uit het bovenstaande rijtje.

Racisme is het benadelen of uitsluiten van (groepen) mensen op basis van hun huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming. Denk aan antizwart-, antimoslim- of anti-Aziatisch racisme, aan antisemitisme en antiziganisme (racisme tegen mensen met een Roma- of Sinti-achtergrond).

Om bij het stagevoorbeeld te blijven. Stel je wilt stage lopen en wordt afgewezen omdat je een niet-Nederlands klinkende naam hebt, en je was wel uitgenodigd als je een Nederlands klinkende naam had opgegeven, dan is dat een vorm van racisme.

Als de overheid werkwijzen gebruikt die tot racisme kunnen leiden of als er sprake is van ingebakken vormen van racisme, heet dat institutioneel racisme.

Nederland kreeg in januari 2022 voor het eerst een coalitieakkoord dat het bestaan van ingebakken vormen van racisme en discriminatie erkent. Het kabinet wil institutioneel racisme uitbannen.