"We hadden denk ik moeten zeggen: extreem geweld inclusief oorlogsmisdaden", zei Van Vree in het radioprogramma.

De wetenschappers gebruiken in de eindconclusies in Over de grens na vijf jaar onderzoek de term 'extreem geweld' om het Nederlandse optreden tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog te omschrijven. Indonesië-experts vinden die term te vaag, lieten ze donderdag weten aan NU.nl.

Van Vree bestrijdt dat de kwalificatie 'oorlogsmisdaden' om politieke redenen niet werd gebruikt. "Maar we hebben achteraf gezien misschien wel onderschat dat dit zo zou worden uitgelicht", zei de NIOD-onderzoeker.

Als ze zich alleen hadden gefixeerd op oorlogsmisdaden, zo betoogde Van Vree donderdag tegen NU.nl, dan hadden de onderzoekers zich te veel moeten beperken tot zaken die juridisch zo kunnen worden genoemd. Volgens hem had het onderzoeksteam "jarenlang" overlegd over het al dan niet gebruiken van de term.

Van Vree zei donderdag dat onder "extreem geweld" wel degelijk ook "misdragingen vallen die je als oorlogsmisdaden kan betitelen". "Bijvoorbeeld in het hoofdstuk over de inlichtingendiensten worden we concreter", zei de NIOD-onderzoeker.

Historicus Anne-Lot Hoek beschreef in de conclusies van haar boek De strijd om Bali het Nederlandse handelen als misdaden tegen de menselijkheid. Een van de eerste critici van de term 'extreem geweld' vindt het "heel belangrijk dat Van Vree inziet dat extreem geweld de misdadige lading van de gebeurtenissen niet dekt", reageert ze tegen NU.nl.

"Dat is belangrijk omdat het meer recht doet aan de gebeurtenissen en ook meer gewicht geeft aan het daderschap", stelt Hoek. "En dat ligt wat mij betreft primair bij individuele politici en de regering, hoewel de krijgsmacht natuurlijk zeker ook verantwoordelijkheid draagt. Een punt dat veel zichtbaarder zou moeten worden in het debat."

De onderzoekers maakten donderdag korte metten met het eerdere standpunt van de Nederlandse regering dat wangedragingen zich alleen bij uitzondering hadden voorgedaan. Het extreme geweld dat Nederland tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog gebruikte was volgens de onderzoekers niet alleen wijdverbreid, maar werd ook vaak doelbewust ingezet.

Verantwoordelijken in Den Haag zouden ook hebben geweten van de gewelddadigheden en die stilzwijgend hebben goedgekeurd. Hoewel ze geen expliciete toestemming gaven voor het gebruik van het geweld, waren ze bereid dit te tolereren.

Nederland tuigde in 1971 een zogenoemde Verjaringswet op. Die was speciaal bedoeld om ervoor te zorgen dat de Nederlandse daders van oorlogsmisdrijven in Indonesië nooit meer strafrechtelijk vervolgd konden worden, onthulde onderzoeksjournalist en jurist Maurice Swirc in 2019.

Swirc reconstrueerde via niet eerder openbaar gemaakte stukken hoe de Verjaringswet er kwam. De onderzoeksjournalist beoordeelde de gang van zaken als "een juridische doofpot".