De harde conclusies van het onderzoeksrapport maken korte metten met het eerdere standpunt van de Nederlandse regering dat wangedragingen zich alleen bij uitzondering hadden voorgedaan.

Het extreme geweld dat Nederland gebruikte was volgens de onderzoekers niet alleen wijdverbreid, maar werd ook vaak doelbewust ingezet. Verantwoordelijken in Den Haag zou ook hebben geweten van de gewelddadigheden en die stilzwijgend hebben goedgekeurd. Hoewel ze geen expliciete toestemming gaven voor het gebruik van het geweld, waren ze bereid dit te tolereren.

Met het geweld probeerde Nederland "koste wat kost" de Republiek Indonesië te verslaan. Daardoor voerde Nederland een "uitzichtloze oorlog die steeds gewelddadiger werd", zagen de onderzoekers. De Nederlandse krijgsmacht voerde onder meer buitenrechtelijke executies uit en gebruikte mishandeling, marteling, detentie onder inhumane omstandigheden en disproportionele aanvallen in de oorlog.

"Kennelijk hanteerden de betrokken Nederlanders, op alle niveaus, als vanzelfsprekend afwijkende maatstaven voor de koloniën en koloniale 'onderdanen'", schrijven de onderzoekers. De betrokken politici werden ook nauwelijks kritisch gevolgd door de media en de samenleving.

De gedragingen van Nederland in deze oorlog zijn gebaseerd op een diepgewortelde koloniale mentaliteit, concluderen de onderzoekers. "Die houding leidde tot cruciale inschattingsfouten, zowel militair als politiek; ook internationaal kwam Nederland sterk geïsoleerd te staan."

Aanleiding voor het onderzoek was een studie van historicus Rémy Limpach, waarin hij concludeert dat de Nederlandse militairen structureel grensoverschrijdend geweld hebben gebruikt in de voormalige kolonie.

Dat kwam niet overeen met het standpunt dat de regering in 1969 had aangenomen in de zogeheten excessennota. Daarin werd gesteld dat zich bij uitzondering enkele "excessen" hadden voorgedaan, maar niet op systematische wijze, en dat de krijgsmacht als geheel zich correct had gedragen in Indonesië.

De conclusie van het nieuwe rapport is dat dit standpunt niet langer houdbaar is.

Het rapport zou donderdag worden gepresenteerd, maar omdat de conclusies woensdagavond al grotendeels uitlekten via conceptversies en samenvattingen in handen van RTL Nieuws heeft expertisecentrum NIOD besloten de onderzoeksresultaten eerder vrij te geven.

Vanwege dat lek heeft de redactie van NU.nl nog niet de kans gehad het rapport naar behoren door te nemen. Daarom brengt deze site woensdagavond alleen de hoofdconclusies van het rapport. Donderdag volgt uitgebreide berichtgeving met reacties en analyse.