Nederland heeft voor het eerst een coalitieakkoord dat het bestaan van ingebakken vormen van racisme en discriminatie erkent. Het volgende kabinet wil dit zogenoemde institutioneel racisme uitbannen. Het College voor de Rechten van de Mens (CvdRM) en de Landelijke vereniging van Anti Discriminatie Voorzieningen (Discriminatie.nl) gaan daar strenger op controleren, zeggen ze tegen NU.nl.

"Het is makkelijk gezegd maar niet makkelijk gedaan om er wat aan te doen", nuanceert CvdRM-voorzitter Jacobine Geel haar blijdschap over het erkennen door het aankomende kabinet Rutte IV dat racisme en discriminatie in Nederland meer inhoudt dan incidenten. "Institutioneel racisme zit vaak verstopt in zelfs op het oog neutrale procedures."

Een voorbeeld van een op het oog neutrale procedure is het gebruik van een algoritme, een verzameling regels die een computer volgt om op grote schaal taken uit te voeren die mensen veel tijd zouden kosten. De fiscus gebruikte in de toeslagenaffaire algoritmes die leidden tot etnisch profileren en de mensenrechten schonden.

In het regeerakkoord stellen de beoogde regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie voor een algoritmetoezichthouder aan te stellen. Geel is daar blij mee, maar zou ook graag zien dat de rol van CvdRM groter wordt.

"Wij kunnen nu alleen klachten over de overheid in behandeling nemen als het gaat om de overheid als werkgever of als het gaat om discriminatie op grond van ras bij de sociale bescherming", zegt de CvdRM-voorzitter. "Maar er is natuurlijk heel veel meer overheidshandelen waar institutioneel racisme om de hoek kan komen kijken, maar waar wij nu niet de bevoegdheid hebben om over te oordelen."

'Toeslagenaffaire was wake-upcall'

"Ik denk dat de opstellers een wake-upcall hebben gehad door de toeslagenaffaire", reageert Discriminatie.nl-voorzitter Frederique Janss namens de 27 antidiscriminatiebureaus op de passages in het nieuwe regeerakkoord over discriminatie en racisme. "Ze zijn zich nu bewust dat ze als overheid echt aan de bak moeten om institutioneel racisme aan te pakken."

De voorzitter van Discriminatie.nl hoopt het kabinet "met het eigen regeerakkoord om de oren te kunnen slaan" als het gaat om het uitbannen van discriminatie en racisme. "Er moet echt wel veel gebeuren voordat mensen denken dat de overheid goed bezig is."

'Ook 'oudkomers' hebben rol bij integratie'

Om te zorgen dat het zover komt gaat Discriminatie.nl wat Janss betreft intensiever samenwerken met bijvoorbeeld het CvdRM en de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. "Dan sta je sterker om resultaten af te dwingen."

Janss wijst er verder op dat in het nieuwe coalitieakkoord staat dat ook mensen die hun hele leven in ons land wonen een rol hebben bij integratie. "Dat is nog niet concreet gemaakt, maar ik ben er wel al blij mee. Het moet wel van twee kanten komen om mensen erbij te laten horen."