NU.nl
Afgelopen week zijn vijftien bewakers van de Nederlandse ambassade in de Afghaanse hoofdstad Kaboel ontslagen en later deze maand zullen van nog meer bewakers de contracten worden ontbonden. Bij de ambassade werken in totaal 195 bewakers. Al in augustus zeiden een aantal van hen tegen NU.nl dat ze willen worden geëvacueerd, maar Nederland weigert dat.
Volgens bronnen die NU.nl vandaag en gisteren sprak, worden de contracten van de bewakers ontbonden. "Ze moesten hun uniform inleveren en toen was het voorbij", aldus een van de bewakers.
Van de 195 bewakers blijven volgens de zegslieden in Kaboel een vijftiental bewakers over die aan het werk gaan bij een nieuwe locatie, waar in de nabije toekomst een Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging zal worden gevestigd.
PvdA-Kamerlid Kati Piri spreekt van een "bizarre situatie". Piri: "Je weigert mensen te evacueren, terwijl ze daar naar mijn mening wel voor in aanmerking komen, en nu laat je ze ook nog een keer aan hun lot over. Je ontneemt mensen de mogelijkheid om hun hoofd boven water te houden onder zeer moeilijke omstandigheden."
Ministerie wees verzoek om evacuatie bewakers af
"We zijn heel bang dat de Taliban ons vinden", laat een van de bewakers weten. Hij stopte al eerder met werken, omdat hij vreesde te worden opgepakt. "Ik wil geëvacueerd worden. Mijn leven is in gevaar. De diplomaten waren ons schild, sinds zij zijn vertrokken zijn we overgeleverd aan de Taliban. De economische situatie is heel slecht."
De meeste bewakers werken al meer dan tien jaar bij de ambassade in Kaboel. Onder hen bestaat algemeen de angst dat ze op enig moment door de Taliban ter verantwoording zullen worden groepen, omdat ze voor een buitenlandse mogendheid werk(t)en.
Vlak voor de val van Kaboel diende een afvaardiging van de bewakers bij de Nederlandse diplomaten al een verzoek in om te worden geëvacueerd, maar dat werd afgewezen. Ze stuurden daarop een noodkreet naar de Tweede Kamer.
Die was mede de aanleiding voor de motie die werd ingediend door het D66-Kamerlid Salima Belhaj en op grond waarvan Afghaanse tolken, journalisten, mensenrechtenverdedigers maar ook bewakers dienden te worden geëvacueerd.
Begin september kwam een ambtenaar op het ministerie van Buitenlandse Zaken tot de conclusie dat ook de ambassadebewakers op grond van de motie "onder de personen vielen die naar Nederland mogen gaan", zo blijkt uit een vrijgegeven e-mail.
Bewakers niet geëvacueerd omdat ze voor onderaannemer werken
Maar het is dus anders gelopen. Het ministerie koos een andere lijn en stelt nu dat de bewakers weliswaar tot de risicogroep behoren, maar toch niet voor evacuatie in aanmerking komen, omdat ze voor een onderaannemer werken. En dus voelt de Nederlandse overheid zich niet verantwoordelijk. Demissionair minister Ben Knapen (Buitenlandse Zaken) bevestigde dit afgelopen week in de Tweede Kamer.
Advocaat Marq Wijngaarden laat aan NU.nl weten dat hij op 17 november een afwijzing heeft gekregen op het verzoek om evacuatie dat hij namens de groep bewakers had ingediend. Hiertegen heeft Wijngaarden bezwaar ingediend.
De Verenigde Staten en Australië evacueerden wél al hun bewakers. De Britten waren van plan hetzelfde te doen, maar die evacuatie mislukte na de bomaanslag op het vliegveld in augustus van dit jaar. Daarna werden de noodevacuaties afgebroken, vertelt de Nederlandse Afghanistan-expert Sara de Jong van York University.
Het is opvallend dat het ministerie van Buitenlandse Zaken het argument van de subcontractors aanvoert, omdat bij Defensie wel mensen zijn geëvacueerd die via een subcontractor werken. Verder is er een mede door Nederland opgesteld advies van het Europees asielagentschap om geen onderscheid te maken tussen bewakers die rechtstreeks in dienst zijn of via een onderaannemer, zolang ze maar in verband kunnen gebracht met een buitenlandse legermacht.
'Achterlaten bewakers niet te rechtvaardigen'
De Jong beaamt dat ambassadepersoneel in de Europese richtlijnen niet als aparte risicogroep wordt genoemd. Maar dat Nederland nu wel het lokale ambassadepersoneel en ambassadetolken heeft geëvacueerd maar de bewakers achterlaat, is volgens haar niet te rechtvaardigen.
De Jong: "Het is kwalijk dat de minister wel in het publiek over de bewakers spreekt, terwijl de mensen zelf geen antwoord op hun mails krijgen. Nu Afghanistan niet alleen in een veiligheidscrisis verkeert maar ook in een humanitaire crisis, is het ontslag van de bewakers opnieuw een teken dat Nederland zich afwendt van het land en zijn oud-werknemers."
Naar aanleiding van een publicatie over de ambassadebewakers de Volkskrant afgelopen week stelde PvdA'er Piri vandaag Kamervragen over de weigering van Nederland om de groep te evacueren.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in een brief over de ambassadebewakers die woensdag naar de Tweede Kamer is verstuurd dat er gedurende de evacuatiefase inderdaad een aantal beveiligers die "via een contractor in dienst waren", geëvacueerd of daarvoor opgeroepen zijn. Dit omdat deze groep uit zogenoemde genoemde militaire beveiligers bestond.
"Bij de bewakers van de ambassade gaat het om een andere groep personen die onder andere omstandigheden andersoortige werkzaamheden hebben verricht", aldus de lezing van het ministerie.
