Mensen met hogere inkomens werden juist ontzien door het algoritme dat de dienst hanteerde. Dit model werd vanaf april 2013 gebruikt, maar ging in juli 2020, na een kritisch rapport van consultancybureau KPMG, uit de lucht.

Het zelflerende algoritme zou zelfstandig hebben bepaald welke aanwijzingen erop konden wijzen dat bepaalde aanvragen voor toeslagen een verhoogde kans op fouten of fraude hadden. Als gevolg daarvan werd een hogere risicoscore vooral aan aanvragers met een laag inkomen toegekend.

De Belastingdienst erkent dat "in ieder geval sinds maart 2016" het inkomen van mensen "met variabele grenswaarden" werd gebruikt: lage inkomens kregen een hogere risicoscore en hogere inkomens juist een lagere risicoscore.

Eerder bleek uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws dat de Belastingdienst ook een indicator gebruikte om te selecteren op het bezit van de Nederlandse nationaliteit.

Na kritische rapporten over het gebruik daarvan door de Autoriteit Persoonsgegevens en Amnesty International, verzocht Tweede Kamerlid Renske Leijten (SP) eind oktober om het model openbaar te maken.

Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) heeft laten weten dat "een zorgvuldige inhoudelijke reactie" eind volgende week naar de Tweede Kamer gaat.