Het gaat om een omvangrijk dossier van meer dan achthonderd pagina's met onder meer WhatsApp-berichten, mails en notulen die dinsdagmiddag zijn vrijgegeven. De Kamerleden hadden verzocht de stukken 72 uur voor het debat al te openbaren, maar dat is dus niet gelukt. NU.nl heeft de documenten met correspondentie voorafgaand aan de val van Kaboel op 15 augustus gelezen.

Op 4 augustus schrijft een diplomaat dat bij Defensie de inschatting over het aantal tolken dat naar Nederland wil komen "steeds wisselt". Op dat ministerie wordt gezegd dat de "caseload opdroogt" terwijl er tegelijkertijd berichten zijn dat 150 tolken niet in het systeem blijken te zitten.

Ook heeft Defensie tolken niet "proactief benaderd" terwijl dat wel aan de Tweede Kamer was beloofd. Als oplossing wordt gesuggereerd om "via netwerken van tolken" te bekijken wie nog niet is bereikt. Veteranen zouden daarbij een rol kunnen spelen.

Een diplomaat schrijft dat het ministerie van Defensie "moeilijk te overtuigen lijkt" dat het in actie moet komen. Op dat moment verslechtert de situatie in Afghanistan snel en is bijvoorbeeld het vliegveld in Kandahar steeds slechter bereikbaar. Bij Buitenlandse Zaken vinden ze dat Defensie een team gereed moet maken. Dat team moet op een tijdelijke locatie bij het vliegveld van Kaboel gaan helpen met evacuaties. "Alleen een vliegtuig invliegen is onvoldoende."

Pijnlijk is de opmerking dat de Tweede Kamer weliswaar is toegezegd "alle inspanningen te verrichten" om tolken naar Nederland te halen, maar dat bij Defensie "alle ideeën en invulling hiervan volledig worden overgelaten aan de ketenpartners". Bij de diplomaten bestaat de vrees dat "de politieke afrekening ook op naam komt van Buitenlandse Zaken".

Op de ambassade in Kaboel vinden ze dat de afwijzingsbrieven aan tolken die niet in aanmerking komen voor evacuatie, in Den Haag geschreven moeten worden door medewerkers van Defensie of anders de Immigratie- en de Naturalisatiedienst (IND). "De post (de ambassade, red.) moet de schaarse capaciteit elders inzetten", is het oordeel.

PvdA-Kamerlid Lillian Ploumen ergert zich aan de traagheid bij Defensie, zo blijkt uit een WhatsApp-bericht dat ze op 8 augustus naar oud-minister Sigrid Kaag stuurt. Daarin schrijft ze dat de inmiddels afgetreden minister Ank Bijleveld van Defensie "niet bepaald in actie-modus is".

Ze hoopt dat de ministeries van Buitenlandse Zaken en ook Justitie en Veiligheid ervoor willen pleiten om de evacuaties te versnellen. "Als het de komende dagen niet geregeld wordt, is het te laat", schrijft Ploumen aan Kaag. "Je interventie is zeer gewenst nu Defensie het steeds laat afweten."

Op de ambassade in Kaboel maakt men zich grote zorgen over de oprukkende Taliban. Achter de schermen wordt hard gewerkt om tolken en ook het lokale ambassadepersoneel tijdig te evacueren. Maar in Den Haag stuiten de diplomaten op "een gebrek aan urgentie", zo schrijft een diplomaat op 9 augustus.

Opvallend is dat een diplomaat op diezelfde 9 augustus schrijft "het voor nu te beperken tot de tolken (en dus niet breder te trekken naar anderen die voor Nederland hebben gewerkt)". De zin wordt verder niet uitgelegd, maar er lijkt bedoeld te worden dat de evacuaties van mensenrechtenverdedigers, voorvechters van vrouwenrechten, journalisten, fixers en anderen op dat moment niet aan de orde zijn. Het is op dat moment zes dagen voor de val van Kaboel.

Op de ambassade wordt bemoeienis van buitenaf niet echt gewaardeerd, blijkt op 10 augustus. Een diplomaat schrijft dat "veel veteranen" van de NAVO, Defensie en de Europese politiemacht EUPOL "proberen iemand binnen te halen (op een evacuatielijst te krijgen, red.)". Maar dat lijkt de ambassade geen goed idee te vinden. "Ik zou zeggen: afhouden." Vooral niet van de regels afwijken, lijkt het devies: "Stay calm, stay on course is ons motto in KAB (afkorting voor de ambassade in Kaboel, red.)."

Dit is het eerst artikel op basis van de vrijgegeven documenten. In de loop van de dag zullen meer artikelen volgen. Onze redacteuren lezen de documenten en komen met updates.