Slechts een derde van de mondkapjes die in Nederlandse ziekenhuizen werden gebruikt was veilig, blijkt uit onderzoek van de Technische Universiteit Delft. Sommige mondkapjes beschermden zelfs niet of nauwelijks tegen virusdeeltjes. De universiteit heeft de betrokken ziekenhuizen al tijdens het onderzoek op de hoogte gebracht, meldt ze aan NU.nl. Die konden direct besluiten de bewuste mondmaskers niet meer te gebruiken.

Het onderzoek werd uitgevoerd nadat artsen aan de bel hadden getrokken omdat ze de kwaliteit van verschillende mondkapjes die ze moesten gebruiken niet vertrouwden.

Dat wantrouwen was dus terecht. Het gros van de mondkapjes was niet veilig, bleek uit de steekproef uit 140 miljoen mondmaskers in negentien ziekenhuizen.

De onderzoekers hebben tijdens het onderzoek naast de ziekenhuizen ook het RIVM en het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) onmiddellijk op de hoogte gebracht wanneer ze onveilige mondmaskers tegenkwamen. Zo kon er direct worden ingegrepen.

De oorzaak van de vrij dramatische resultaten van dit onderzoek schuilt volgens de universiteit in de diversiteit aan mondkapjes die door Nederland zijn geïmporteerd. Daardoor loopt de kwaliteit sterk uiteen. De testmethode van de onderzoekers is gebaseerd op een eerder ontwikkelde methode om mondmaskers te steriliseren voor hergebruik, de zogenoemde PFE-test.

Sommige nieuwe maskers bleken niet of nauwelijks tegen virusdeeltjes te beschermen. Het keurmerk op de maskers komt bovendien vaak niet overeen met de werkelijke kwaliteit. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One.

'Resultaten te danken aan ziekenhuizen'

Tim Horeman, assistent-professor biomedische technologie en onderzoeksleider bij de TU Delft, schrijft de opgedane kennis toe aan de ziekenhuizen. "Als zij zich geen zorgen hadden gemaakt, waren we hier niet achtergekomen", laat de onderzoeker weten aan NU.nl. "Men vertrouwt het keurmerk op een mondmasker niet meer automatisch."

De onderzoekers ontdekten bovendien dat niet alle mondmaskers goed aansloten op het gezicht. "Soms voldeed het materiaal aan de eisen maar was de pasvorm heel slecht", legt Horeman uit. "Dat maakte het probleem nog groter."

Volgens de onderzoekers zat de angst er bij sommige zorgmedewerkers goed in. "Die angst bij zorgmedewerkers nam snel toe omdat juist deze doelgroep in aanraking kwam met COVID-19-patiënten", licht onderzoeker Bart van Straten toe. "Al snel kwamen er mondmaskers binnen met initialen van artsen, met het verzoek hetzelfde masker na sterilisatie terug te sturen omdat zij nieuwe maskers niet meer vertrouwden."

'Opluchting in de ziekenhuizen door onderzoek'

Horeman laat weten dat zorgmedewerkers zich dankzij controles vooraf inmiddels geen zorgen meer hoeven te maken over de veiligheid van medische mondmaskers. "We hebben de angst opgelost en voor opluchting gezorgd."

Volgens de onderzoekers hebben de uitkomsten van hun onderzoek inmiddels geleid tot rectificaties door het RIVM, beleidswijzigingen en nieuwe standaarden rond de inkoop van mondmaskers. Ze laten weten dat op basis van deze data een nieuwe NEN-norm - afspraken over waaraan een product, dienst of methode moet voldoen - in de maak is voor het veilig hergebruiken van wegwerpmaterialen. De testmethode is wereldwijd door zorginstellingen overgenomen, zeggen de onderzoekers.