Het is 31 juli 2014 als El Madkouri uit een koffietentje in Den Haag naar buiten loopt en wordt staande gehouden. Hij is dan al wekenlang gevolgd. Zijn telefoon is afgeluisterd. In zijn zak heeft hij een envelop met 4.000 euro. De rechercheurs die hem aanspreken moet hij de envelop overhandigen. Ze verdenken hem van verduistering van subsidiegeld. Onterecht, zo blijkt zes jaar later.

In de zomer van 2014 wordt Halim El Madkouri op staande voet ontslagen bij multicultureel instituut Forum. Een instituut dat onderzoek deed naar multiculturele vraagstukken en werd gesubsidieerd door het ministerie van Sociale Zaken.

In februari 2018 wordt El Madkouri veroordeeld tot honderd uur taakstraf en 10.000 euro boete. Ook moet hij 30.000 euro van het geld dat hij zou hebben verduisterd terugbetalen. Maar in hoger beroep wordt hij op 22 april van dit jaar vrijgesproken."Vanzelfsprekend ben ik ontzettend blij, aan zes jaar juridische strijd is een einde gekomen," zegt El Madkouri.

Op één punt wordt de radicaliseringsexpert wel strafbaar gesteld: bij een congres over extremisme in Amsterdam schoot hij uit eigen zak 5.000 euro voor en schreef hij een factuur die volgens het Hof niet op die manier had gemogen. Hier kreeg hij geen straf voor opgelegd. De zaak had al te lang voortgesleept, oordeelden de rechters. En El Madkouri heeft ingrijpende consequenties ondervonden: hij is zijn baan kwijtgeraakt en zijn promotieonderzoek ging niet door, terwijl hij "voorheen werd gezien als een expert op het gebied van integratie en radicalisering", aldus het hof.

Halim El Madkouri was binnen het inmiddels opgeheven multicultureel onderzoeksinstituut Forum een toonaangevende figuur. Als radicaliseringsexpert is hij in de nasleep van 9/11 en na de moord op Theo van Gogh een belangrijk adviseur van de Rijksoverheid en van provincies en gemeenten en verscheen hij regelmatig in de media.

In 2013 en 2014 houdt hij zich intensief bezig met de problemen rondom de Syriëgangers die vertrekken naar het gebied dat werd gecontroleerd door Islamitische Staat. Hij organiseert een reeks weerbaarheidsbijeenkomsten voor moeders, om het uitreizen van moslimjongeren te voorkomen. Dat doet El Madkouri in samenwerking met de stichting Burger en rechtsstaat in Den Haag. Die stichting krijgt in het voorjaar van 2014 63.000 euro subsidie voor de organisatie van een reeks bijeenkomsten.

De belangrijkste contactpersoon bij Burger en rechtsstaat is Farid A.L., een Nederlander van Marokkaanse afkomst, die zich bezighoudt met de bewustwording van Berbers in Nederland, maar ook met radicalisering van jongeren. L. en El Madkouri kennen elkaar oppervlakkig, ze zien elkaar bij debatavonden en andere bijeenkomsten. Achteraf vraagt El Madkouri zich af waarom hij ooit met Farid A.L. in zee is gegaan. "Ik was te goed van vertrouwen", zegt hij. "Dat heeft me veel ellende gekost."

De twee mannen ontmoeten elkaar ook in Al Hoceima, een kustplaatsje aan de Middellandse Zee in Noord-Marokko waar veel Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond hun wortels hebben. Daar bezitten ze in hetzelfde complex een vakantieappartement.

In augustus van 2013 treffen ze elkaar in Marokko. Farid A.L. zit dan om geld verlegen en dreigt in de problemen te komen bij de aanbetaling van het appartement dat dan nog in aanbouw is. El Madkouri schiet hem een deel van het geld voor dat Farid A.L. in delen terugbetaalt.

Later ontkent Farid A.L. tegenover zijn ondervragers dat hij in Al Hoceima een huis bezit, en ook dat hij daar was in 2013. Maar getuigen spreken zijn verklaringen tegen. NU.nl heeft waterleiding- en elektriciteitsrekeningen ingezien voor het appartement, dat op naam van zijn vrouw staat.

Die lening van El Madkouri aan Farid A.L. zal later in het verhaal een centrale rol gaan spelen.

Na twee weerbaarheidsbijeenkomsten komt de klad erin bij de stichting Burger en rechtsstaat. Tussen de bestuursleden breekt ruzie uit. Bestuurslid Chaadia (achternaam bekend bij de redactie), beklaagt zich bij El Madkouri over Farid A.L.'s gedrag. Zij heeft hem betrapt op leugens en vertrouwt hem niet meer. Ook heeft hij tegen haar gezegd dat Forum zo snel mogelijk van El Madkouri af wil, wat ze niet prettig vond om te horen, omdat ze El Madkouri graag mag en hem ziet als deskundig en een betrouwbare figuur.

Farid A.L. en Chaadia wonen bij elkaar in de buurt, zij kent hem via zijn vrouw. De kinderen zitten bij elkaar op school en ze zien elkaar tijdens vakantie in Marokko, vertelt Chaadia. Als ze met elkaar in het bestuur zitten, leert ze hem beter kennen.

In haar verhoor noemt ze Farid A.L. "bijzonder manipulatief". Als hij na afloop van een bijeenkomst in Gouda de kosten die zijn gemaakt niet wil vergoeden, begint ze zich zorgen te maken. Ook wordt ze door mensen die Farid A.L. kennen gewaarschuwd dat hij "een oplichter" zou zijn, vertelt ze haar ondervragers. Medewerkers van een moskee in Delft weigeren met hem samen te werken.

Chaadia besluit zich uit te schrijven als bestuurder "Farid was woest toen ik stopte, hij vond dat ik hem verraadde", zei ze later tegen haar ondervragers. "Hij heeft me daarna verschillende keren bedreigd." Ze deed toen aangifte. Tegen NU.nl zegt ze terugkijkend: "Farid is een leugenaar, leeft van subsidies, ik wilde niets meer met hem te maken hebben."

Naar aanleiding van de problemen bij de stichting Burger en Rechtsstaat maakt El Madkouri zich zorgen. Gaan de afgesproken bijeenkomsten nog wel door? Hij maant A.L. in een brief om de resterende bijeenkomsten, waarvoor subsidie is verstrekt alsnog te organiseren. Als dat niet gebeurt, is Forum genoodzaakt het resterende subsidiebedrag terug te vorderen, dreigt El Madkouri.

Farid A.L. raakt in paniek. Op 23 juni 2014 belt hij El Madkouri. Dat gesprek wordt opgenomen en is teruggeluisterd door NU.nl. A.L. zegt dat hij zonder werk zit, privéproblemen heeft en "bijna ontploft". Die dag belt Farid A.L. ook met interim-directeur Rob Dortland van Forum, met dezelfde verhalen over zijn werkloosheid en privéproblemen. Dortland is in 2013 aangetreden bij Forum en zal er tot de opheffing van het instituut in januari 2015 aanblijven.

Farid A.L. zegt tegen Dortland dat hij wordt gechanteerd. De subsidie wordt volgens hem stopgezet, als hij niet een deel van het geld aan El Madkouri geeft. Ook Chaadia zou zich volgens L. ten onrechte subsidiegelden hebben toegeëigend.

El Madkouri zou in totaal 24.000 euro hebben ontvangen van het verleende subsidiebedrag, zegt Farid A.L. later. Dat geld zou El Madkouri volgens Farid A.L. in Marokko besteden aan onder meer vastgoed. Uitgebreid justitieel onderzoek in Marokko levert niets op. Chaadia zou 12.000 euro hebben gekregen, maar ook hiervoor komen geen bewijzen op tafel. Zij wordt nooit vervolgd.

De beschuldigingen aan het adres van El Madkouri komen - waarschijnlijk zonder dat Farid A.L. zich daarvan bewust is - op een cruciaal moment. Binnen Forum rommelt het. In NRC Handelsblad verschijnt een reconstructie waaruit blijkt dat interim-directeur Dortland in samenwerking met voorzitter van de Raad van Toezicht Tjibbe Joustra een jaar lang bij het ministerie heeft gelobbyd om het instituut op te heffen, waarover ze het personeel aanvankelijk niet informeren.

Na publicatie komt het tijdens een managementoverleg tot een harde confrontatie tussen El Madkouri en Dortland. "Ik verweet hem dat hij niet open was naar de collega's," zegt El Madkouri. "En wat hij niet kon verteren, was dat ik zonder zijn bemoeienis zelf met het ministerie in overleg was gegaan om met mijn team van radicaliseringsspecialisten verder te gaan. Ook als Forum er niet meer was. Ik had een grote mond en daar kon hij niet mee overweg."

Dortland bevestigt tegenover NU.nl dat er een "pittig gesprek" is geweest.

Dortland neemt de beschuldigingen van Farid A.L. serieus. Wat opvalt, is dat hij niet naar El Madkouri stapt om naar zijn kant van het verhaal te vragen, maar direct aangifte doet bij de Inspectie Sociale zaken en Werkgelegenheid, die dezelfde bevoegdheden heeft als de politie.

Die aangifte doet Dortland in overleg met de voorzitter van de Raad van Toezicht, Tjibbe Joustra. "We waren ervan overtuigd dat hier gerommeld werd, dit kon ik niet laten passeren als bestuurder, dan ga je naar de recherche" zegt Dortland tegen NU.nl.

Joustra zou hem hebben gezegd dat er geruchten gingen over "dit soort praktijken" in de Marokkaanse gemeenschap. Joustra is voormalig topambtenaar en voormalig coördinator Terrorismebestrijding. Op dat moment is hij al een aantal jaren voorzitter van de Raad van Toezicht van Forum. Hij wil niet reageren op vragen van NU.nl.

De rechercheurs van de Inspectie SZW beginnen hun onderzoek. El Madkouri wordt een aantal weken gevolgd door agenten, die voor zijn huis posten. Ook worden zijn telefoon én die van Farid A.L. afgetapt. Die laatste blijkt regelmatig contact te onderhouden met Rob Dortland.

Voor Dortland is het "belangrijk om Halim ertussenuit te halen", zo blijkt uit de transcriptie in het dossier dat NU.nl heeft ingezien. Hij wil na de zomervakantie met het ministerie van Sociale Zaken praten over een "nieuwe constellatie voor de weerbaarheidstrainingen". Dortland herhaalt: "Dat wil ik met ze bespreken en dan wil ik Halim ertussenuit hebben."

Farid A.L. schrijft een voorstel voor die nieuwe reeks trainingen en vraagt of Dortland die heeft gelezen. Dortland in de tapgesprekken: "Ja, die heb ik gelezen, dat vind ik interessant. Die ga ik in september ook gebruiken bij mijn gesprek met Sociale Zaken."

Terugkijkend zegt Dortland tegen NU.nl iets anders: "Ik had nooit veel vertrouwen in Farid A.L. Ik wist dat het met Forum niet goed zou aflopen, dus ik ben in die gesprekken nooit heel concreet geworden."

Voorwaarde voor Dortland is wel, blijkt uit de gesprekken, dat Farid A.L. meewerkt met de opsporingsautoriteiten. Hij belt een aantal keren met A.L., maar ook met de opsporingsambtenaar die met de zaak belast is, om te kijken of er voortgang wordt geboekt. Het plan is om een "heterdaadje" op te zetten, waarbij Halim El Madkouri in de val wordt gelokt. Hij kan dan worden aangehouden, nadat hij van A.L. een envelop met subsidiegeld in ontvangst neemt, zo is het plan.

Er is een probleem: Farid A.L. zegt geen cash geld te hebben. Hij vraagt aan Dortland of hij van Forum geld kan krijgen, om dat dan vervolgens aan El Madkouri te geven. Tegelijkertijd twijfelt Farid A.L. of hij wel moet meewerken aan de val die voor El Madkouri gezet wordt, dus gaan er dagen voorbij zonder dat hij zich meldt bij het opsporingsteam dat is belast met het onderzoek naar El Madkouri.

Dortlands geduld raakt op en in een voicemail zegt hij: "Ik heb tegen jou gezegd dat ik zorg dat het geld wordt overgemaakt naar jou, als jij contact opneemt met de opsporingsdienst. En dat zou je gisteren voor vijf uur doen. Dan hebben we effe een probleem. Ik stel het geld nog niet beschikbaar dus, het lijkt me verstandig dat je effe belt. Dankjewel."

Nadat Farid A.L. zich alsnog bij de inspecteurs heeft gemeld, is Dortland blijkbaar tevreden. Uit een betalingsbewijs, dat NU.nl heeft gezien, blijkt dat op 30 juli 2014 een bedrag van 17.100 euro wordt gestort naar de rekening van de stichting Burger en Rechtsstaat. Dat is opvallend. Farid A.L. zou bij het "heterdaadje" 4.000 euro in een enveloppe overhandigen, dus waarom 17.100 euro overmaken?

Tijdens een verhoor zegt Dortland dat Farid A.L. eiste dat het resterende subsidiebedrag in zijn geheel zou worden gestort. Alleen dan zou hij de betaling aan El Madkouri kunnen doen. De opsporingsambtenaren reageren verbaasd. Waarom laat een ervaren bestuurder zich zo onder druk zetten? Had Dortland hier niet kunnen onderhandelen, vragen ze hem. Maar volgens Dortland was Farid A.L. onvermurwbaar. Hij had naar eigen zeggen van de penningmeester van stichting Burger en rechtsstaat de opdracht gekregen het volledige bedrag te ontvangen.

Tegen NU.nl zegt Dortland: "We wilden de zaak rond krijgen. Het was volstrekt duidelijk dat het heterdaadje niet zou doorgaan als niet het hele bedrag zou worden gestort. De recherche oefende druk op mij uit en ik heb toen gezegd: God zegene de greep, we betalen die factuur." Later, tijdens een verhoor, zegt de penningmeester van Burger en Rechtsstaat, (een zwager van Farid A.L) dat hij absoluut geen opdracht had gegeven om het volledige bedrag te vragen: "Wat Farid tegen Dortland heeft gezegd klopt niet."

Met dat geld zijn nooit meer weerbaarheidsbijeenkomsten georganiseerd. Ondanks de contractuele verplichtingen. Voor Dortland was dat geen probleem, zegt hij tegen zijn ondervragers. Tegen NU.nl zegt hij: "Bij Forum kwam alles in een enorme versnelling, omdat de organisatie zou worden opgeheven. Ik heb me echt niet meer verdiept of het contract werd nagekomen, daar heb ik geen aandacht meer aan besteed."

Farid A.L. gaf tijdens zijn verhoren uiteindelijk toe dat hij 20.000 euro voor eigen gebruik had opgenomen. "Ik heb in twintig jaar nog nooit met zoveel geld gewerkt," zei hij tegen zijn ondervragers. Hij gebruikte dat geld voor privédoeleinden, zo stelde de rechter vast, maar ook voor de vertaling van een boek over de geschiedenis van het Marokkaanse Rifgebergte. Dat project had natuurlijk weinig met Syriëgangers en radicalisering te maken en hij omschreef het tegenover zijn ondervragers dan ook als "mijn initiatief".

Voor het verduisteren van subsidiegeld veroordeelde de rechter Farid A.L. tot 180 uur taakstraf. Ook in hoger beroep achtte de rechter A.L. schuldig, wel kreeg hij een lagere straf opgelegd omdat de zaak al zolang duurt: 120 uur.

A.L. is in cassatie gegaan, een zittingsdatum is nog niet bekend. Hij wil niet ingaan op vragen van NU.nl, "nu deze onmiskenbaar zijn ingegeven door informatie die u heeft verkregen van Halim El Madkouri", meldt zijn advocaat. Die laat weten dat Farid A.L. voor onschuldig moet worden gehouden zolang zijn zaak nog loopt, en dat zijn cliënt in de rechtszaal zijn standpunten kenbaar zal blijven maken.

Op 31 juli 2014, een dag nadat het geld is gestort, treffen Halim El Madkouri en Farid A.L. elkaar in winkelcentrum Babylon, naast het Centraal Station in Den Haag, en worden ze in de gaten gehouden door verdekt opgestelde opsporingsambtenaren. In het Douwe Egberts-café overhandigt Farid L. de envelop met 4.000 euro aan El Madkouri. Voor Dortland en de opsporingsambtenaren was dit hét bewijs dat El Madkouri subsidiegeld aanneemt.

El Madkouri was zich van geen kwaad bewust. Voor hem ging het om het niet terugbetaalde geld dat eerder was voorgeschoten voor het appartement in Al Hoceima. El Madkouri: "Later heb ik de opsporingsambtenaren dit herhaaldelijk gezegd. Ook heb ik ze gezegd dat het onmogelijk was dat ik, Chaadia, Farid zelf en anderen tienduizenden euro's achterover hebben gedrukt, en dat er ook nog bijeenkomsten zijn georganiseerd. Maar daar wilden ze niet naar luisteren."

Na zijn staandehouding vraagt Dortland het personeel in een rondgestuurd bericht om terughoudendheid naar de media. Maar al snel lekken onbekenden - Dortland ontkent dat hij het was - het nieuws naar de Culemborgse Courant, de plaats waar El Madkouri voor de PvdA raadslid is. Al snel wordt het opgepikt door de landelijke media waar koppen verschijnen als Radicaliseringsexpert verdacht van oplichting en Justitie verdenkt jihad-expert van fraude, NRC Handelsblad noemt hem 'spin in het multiculturele subsidieweb'.

El Madkouri is van de ene op de andere dag een paria: hij wordt op staande voet ontslagen. De afgelopen jaren strijdt hij voor eerherstel. Om hem heen is het stil geworden. Alleen de PvdA in Culemborg blijft achter hem staan, maar oud-minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher, onder wiens bewind Forum werd stopgezet, en ook hoogleraar, oud-senator en oud-lid van de Raad van Toezicht van Forum Pauline Meurs laten niets van zich horen. Van Meurs laat in een reactie aan NU.nl weten dat zij destijds "geschokt was over de verdenking". Ze vindt het "goed te horen dat hij is vrijgesproken". Meurs wil verder in de media niet reageren op de zaak.

Voor El Madkouri is het nu tijd om de scherven op te ruimen en verder te gaan met zijn leven. "Ik hoop dat ik weer aan de slag kan," zegt hij.

Wel is hij van plan een smaadzaak te starten tegen Farid A.L. en voormalig directeur Rob Dortland van Forum. "Ik vind dat ik genoegdoening moet krijgen voor het leed dat mij is aangedaan." Hij heeft zijn advocaat gevraagd brieven de deur uit te doen. Verder heeft zijn advocaat cassatie ingesteld tegen het arrest van het Hof. Ook het laatste punt waarvoor El Madkouri is veroordeeld wil hij van tafel krijgen. Een zittingsdatum is nog niet bekend.