De situatie is vrijdag nog onveranderd, laat de voorzitter van de rechtbank Amsterdam weten. De kroongetuige is bij de hervatting van het Marengo-proces nog steeds niet aanwezig.

De problemen tussen het OM en B. in dit omvangrijke liquidatieproces spelen eigenlijk al sinds maart 2018. Zeer tegen de wil van B. in maakte justitie destijds openbaar dat er een overeenkomst is gesloten met de kroongetuige.

Nog geen week later werd de volledig onschuldige broer van B. doodgeschoten in Amsterdam, een jaar later gevolgd door de moord op zijn raadsman, Derk Wiersum.

De relatie verslechterde verder toen justitie vorig jaar niet toestond dat vertrouwenspersoon Peter R. de Vries kroongetuige B. juridisch bij zou staan. Het nieuwe conflict is de spreekwoordelijke druppel.

Een van zijn advocaten, Onno de Jong, liet woensdag bij aanvang van de zitting weten dat B. voorlopig zal verklaren noch verschijnen. Wordt hij daartoe gedwongen, dan zal hij zwijgen. De kroongetuige is naast getuige ook verdachte en kan dus met een bevel tot medebrenging worden opgehaald. Dit is nog niet het geval.

Het conflict tussen het OM en B. zou alles te maken hebben met zijn veiligheidssituatie en dat van zijn gezin. Volgens zijn raadslieden is deze niet op orde, worden afspraken niet nagekomen en "faalt" justitie (in de woorden van De Jong). "Tot hier en niet verder", luidde de boodschap.

Het probleem speelt dus niet tussen de officieren van justitie die de zaak in de rechtbank voeren, maar met een ander onderdeel van het OM. Door de aankondiging dat hij zal zwijgen, is het conflict nu ook onderdeel van de rechtszaak. Op die manier probeert B. het OM tot een oplossing te dwingen.

Dat probleem speelt volgens De Jong al sinds augustus vorig jaar, toen De Jong en advocaat Peter Schouten op verzoek van de partner van B. ook haar gingen bijstaan, zo laat hij in Op1 weten. De vrouw was ontevreden over haar beveiliging en vroeg de raadslieden om tot een nieuwe overeenkomst te komen met de Staat.

Volgens De Jong en Schouten is het bijstaan van de vrouw tegen de zin van het OM en wordt de toegang tot haar de eerste maanden geweigerd; het zou niet op bemoeienis van de twee advocaten zitten te wachten. De partijen kwamen uiteindelijk toch met elkaar aan tafel te zitten, maar zonder resultaat.

Dat was voor B. reden om niet langer te verklaren, totdat dit conflict is opgelost. Schouten laat desgevraagd weten dat er bij het schrijven van dit artikel nog geen toenadering is geweest vanuit het OM.

Een direct gevolg voor de strafzaak tegen T. en zestien medeverdachten is er op dit moment niet. In de twee moordzaken die tot nu zijn behandeld, spelen de verklaringen van B. geen grote rol.

Het betekent ook niet dat de verklaringen die B. tot nu toe heeft afgelegd niet meer bruikbaar zijn. Die zijn afgelegd en kunnen gebruikt worden voor het bewijs.

De stap kan wel gevolgen hebben voor de kroongetuige zelf. Komt hij de overeenkomst met justitie niet na, dan zal de beloofde strafkorting in gevaar komen: een strafeis van 12 in plaats van 24 jaar. De kroongetuige zou al hebben laten weten dat hij hiertoe bereid is en dat de veiligheid van zijn gezin voorgaat.

Medio juni zijn in het Marengo-proces de zaken waarin B. zelf ook verdachte is aan de beurt. Dat is het moment waarop het probleem tastbaar kan worden. De vraag is of beide partijen het zover laten komen.