Tijdens haar bezoek aan Samos sprak Strik met vluchtelingen die wonen in overbevolkte kampen die niet voldoen aan de Europese standaard. Ook zitten vluchtelingen in zelfgebouwde krotten die tegen de kampen aan liggen. Kinderen gaan vaak al jaren niet meer naar school. In De Groene Amsterdammer staat deze week een uitgebreide reportage over het bezoek van Strik aan Samos.

Vluchtelingen die in Griekenland aankomen, moeten op grond van in 2016 gemaakte afspraken met Turkije terug naar dat land. Een deel van hun medische zorg, onderwijs en (minimale) inkomensondersteuning wordt betaald door de Europese Unie. Omdat Turkije als veilig land wordt beschouwd, worden asielaanvragen vrijwel altijd afgewezen. Daardoor lopen vluchtelingen grote kans om in de nieuwgebouwde centra op de Griekse eilanden zelfs in detentie te worden gezet.

Er is alleen één probleem: sinds maart 2020 weigert Turkije vluchtelingen nog te laten terugkeren, officieel om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Strik schrijft in haar brief: "De consequenties voor deze mensen zijn verwoestend; ze zitten vast in kampen, of straks zelfs detentie, zonder enig vooruitzicht op terugkeer of op integratie in de EU. Ze zijn niet alleen slachtoffers van een burgeroorlog, maar ook van een geopolitiek conflict tussen de Europese Unie en Turkije".

Ze vindt dat de Europese Unie op grond van internationale afspraken de plicht heeft deze vluchtelingen alsnog op te nemen. "De regeringen en Brussel willen per se de fictie blijven hanteren dat de EU-Turkijedeal een succes is. De slachtoffers hiervan zijn de vluchtelingen, die al tien jaar geleden hun land in een oorlog hebben zien storten en sindsdien op drift zijn en geen toekomst hebben kunnen opbouwen."

Voor Strik is er een grens bereikt, zegt ze tegen NU.nl. "We helpen deze mensen willens en wetens de vernieling in. Waarom? Omdat we anderen een afschrikwekkend voorbeeld willen stellen? Omdat de boodschap is: kom niet naar Europa? Dat is toch beneden onze waardigheid? Haal ze van de eilanden af en verdeel ze over de EU-landen, geef ze een nieuwe toekomst."

Strik maakt zich ook zorgen over de nieuwe vluchtelingenkampen die op dit moment met Europees geld in Griekenland worden gebouwd. Ondanks de eis van Brussel dat vluchtelingen niet worden opgesloten, worden rond de kampen hoge muren met prikkeldraad gebouwd.

Bij het nieuwe kamp op Samos, dat verrijst op een afgelegen plek, is er nauwelijks schaduw, wat tot een onhoudbare situatie leidt tijdens de warme Griekse zomers. "Dit heeft alle karakteristieken van een gevangenis", aldus Strik. Ze vreest dat vluchtelingen er voor onbepaalde tijd zullen worden opgesloten nu ze niet kunnen worden teruggestuurd naar Turkije. "Dit is vragen om problemen", schrijft ze in haar brief aan de commissie.

Verder vraagt Strik aandacht voor zogeheten pushbacks door de Griekse kustwacht. Hierbij worden vluchtelingen door gemaskerde mannen met geweld gedwongen op volle zee over te stappen op reddingsvlotten. Ze worden dan zonder eten of drinken achtergelaten, in de hoop dat ze door de Turkse kustwacht worden opgepikt. De Griekse overheid weigert klachten over deze pushbacks in behandeling te nemen.

"Het is in Europa breed bekend dat er schendingen van de mensenrechten plaatsvinden", zegt Strik. "Door de mensen daar te laten zitten, laat je andere vluchtelingen zien dat ze hier niet naartoe moeten komen. Je gebruikt mensen als afschrikwekkend voorbeeld. Maar is dat wat we willen? Op deze manier gebruik je mensen in een noodsituatie voor politieke doeleinden. Dan ben je geen haar beter dan de Turkse president Erdogan."

Het onbeperkt vastzetten van vluchtelingen op de Griekse eilanden betitelt Strik als "inhumaan en illegaal". Volgens haar is er maar één oplossing: Europese landen moeten in overeenstemming met internationale afspraken de mensen die nu vastzitten op de eilanden alsnog de kans geven een asielstatus te krijgen en ze vervolgens op een eerlijke manier verdelen over de lidstaten.

Duitsland, Frankrijk en een aantal EU-lidstaten hebben de afgelopen tijd wel vluchtelingen van Griekenland overgenomen. Veel andere landen, waaronder Nederland, laten het volgens Strik afweten.

"Nederland is een van de slechtste leerlingen in de klas", zegt ze. "Vanuit Den Haag is er wel geld gekomen voor opvangtehuizen in Griekenland, maar het was veel beter geweest als die kinderen naar Nederland waren gekomen en een nieuw leven hadden kunnen opbouwen. Mark Rutte is trots op de Turkijedeal, die er mede door zijn toedoen is gekomen, maar we kijken weg nu die niet blijkt te werken, en er wordt niet gesproken over de noodzaak van een verdeling van de vluchtelingen over de lidstaten. Honderden gemeenten in Europa hebben hun bereidheid getoond om mensen op te nemen."

Strik roept de Europese Unie ertoe op een "realitycheck" te doen, verantwoordelijkheid te nemen en "zich aan haar eigen regels te houden".