De eerste zittingsdagen zijn het best te duiden aan de hand van de drie hoofdrolspelers in de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam. Naast om hoofdverdachte Ridouan T. en kroongetuige Nabil B. gaat het dan om Mohamed R., een man die volgens het OM een leidinggevende rol zou hebben gehad.

In totaal zeventien verdachten staan in het Marengo-proces terecht voor betrokkenheid bij zes moorden, pogingen tot moord en voorbereidingen op moord. De rechtszaak is op 22 maart inhoudelijk van start gegaan.

Belangrijk voor eerder genoemde hoofdrolspelers Mohamed R. en Ridouan T. is de bepaling van de positie van Nabil B. in de criminele organisatie waar zij allen deel van zouden hebben uitgemaakt. De plek die kroongetuige zou hebben ingenomen, bepaalt zijn mate van kennis en daarmee de betrouwbaarheid van zijn verklaringen.

Het is de reden dat T. van B. wilde weten wie van de zestien verdachten die naast de kroongetuige terechtstaan hij nou allemaal kent. Het standpunt van T. hierin is duidelijk: "Ik ken hem in ieder geval niet." Als we de hoofdverdachte moeten geloven, maakte hij in de rechtbank voor het eerst kennis met B. Er is sprake van een typisch geval van grootheidswaanzin volgens T., die de kroongetuige een "fantast" en "een pathologische leugenaar" noemt.

Het zorgde voor een wat cynische houding bij de kroongetuige: "Je weet dondersgoed dat we elkaar kennen, maar dat je het anders ziet: prima." B. vertelde desgevraagd dat hij T. eind 2006 of begin 2007 heeft leren kennen in een theehuis in Utrecht. T. zou daar zijn eigen hoekje hebben, waarin hij zat te roken.

B. vertelde dat de twee een klik hadden omdat ze beiden Arabisch zijn, de nodige potjes schaak met elkaar speelden en zo een band met elkaar kregen. Het resulteerde in een uitgebreid verhoor van advocaat Inez Weski over hoe dat eerste ontmoetingsmoment er dan uitzag en wanneer er voor het eerst handen werden geschud. Kern van de vragen: hoe kom je hierbij?

Wat betreft de strafbare feiten gaf B. toe nooit direct opdrachten van T. te hebben ontvangen. Maar de PGP-berichten waarin werd gesproken over nog uit te voeren moorden, werden hem wel voorgehouden door Saïd en Mohamed R. De kroongetuige herkende dan de volgens hem typische schrijfwijze van T., of het werd hem simpelweg verteld door een van de broers R., zijn vrienden destijds.

De kroongetuige zegt zich gesterkt te voelen door het dossier "vol bewijs" dat T. inderdaad de afzender is.

De houding van Mohamed R. is een andere. Hij zegt juist heel goed te weten wie de kroongetuige is: "Een oplichter", een man die zijn positie binnen de criminele organisatie schromelijk overdrijft. Het is de reden dat Mohamed R. vaak persoonlijke vragen stelt. Bijvoorbeeld of B. weleens de verzekering heeft opgelicht: "Had je schulden, een huurachterstand?"

Antwoorden op deze vragen kunnen volgens R. aantonen dat B. helemaal geen rol van betekenis speelde in een organisatie die haar geld zou verdienen met drugshandel. Want als dit het geval is: waarom zou hij dan de verzekering moeten oplichten?

De advocaten van Mohamed R. focussen zich vooral op de deal tussen de kroongetuige en justitie. Zij zien een calculerende en intelligente man in B., die nadat hij zich in 2017 bij de politie meldde maar op één ding uit was: een kroongetuigedeal.

Die overeenkomst zou B. strafvermindering opleveren en daarom interessant zijn, gezien zijn eigen rol bij strafbare feiten. De uitleg van de kroongetuige dat hij pas een deal sloot nadat hij erachter was gekomen dat niet alleen T. maar ook de broers R. hem wilden laten vermoorden, en dat er dus geen uitweg meer was, wordt niet geloofd.

Tegenover dit alles staat een kroongetuige die standvastig is. De gemakkelijk pratende B. lijkt niet snel onder de indruk en maakte duidelijk dat hij altijd naar waarheid heeft verklaard, en anders "moet men maar met bewijzen komen" die het tegendeel aantonen.

Volgens het OM moet de discussie weg van de randzaken en over de inhoud van de verklaringen gaan. Klopt het wat de kroongetuige heeft gezegd over zijn medeverdachten en hun betrokkenheid bij de moorden binnen dit proces?

Die discussie gaat eind mei verder als de liquidaties worden behandeld, te beginnen met die van Ronald Bakker in september 2015. Die medewerker van een spyshop werd vermoord omdat hij met de politie zou hebben gepraat.