URENCO-klokkenluider Frits Veerman is dinsdag op 76-jarige leeftijd onverwacht overleden in zijn woonplaats Huizen, meldt Tubantia woensdag. Hij was bekend als klokkenluider in een beruchte spionagezaak bij uraniumverrijkingsfabriek URENCO in Almelo die begin jaren zeventig speelde. Mede dankzij de gestolen informatie kon Pakistan jaren later een atoombom maken.

Veerman kaartte ruim veertig jaar geleden aan dat een Pakistaanse collega mogelijk atoomgeheimen stal. De technicus waarschuwde het bedrijf en de Nederlandse regering, maar in plaats van dat hij erkenning kreeg, werd hij verguisd.

45 jaar lang streed Veerman voor eerherstel. Dat kwam er uiteindelijk pas vorig jaar. Het Huis voor Klokkenluiders concludeerde in juli dat de melding terecht was gedaan en dat "het aannemelijk is" dat de klokkenluider daarna zelf is benadeeld door zijn werkgever.

Vanwege deze nasleep kondigde Veerman een miljoenenclaim tegen de Staat aan. De kerngeleerde Abdul Qadeer Khan werd in eigen land een nationale held. Hij heeft jaren later toegegeven dat hij de nucleaire kennis op verzoek van zijn regering doorspeelde aan Noord-Korea, Iran en Libië.

Veerman moest zijn mond houden

Het Huis van Klokkenluiders concludeerde vorig jaar dat Veerman destijds terecht en op de juiste manier meerdere keren melding maakte van mogelijke diefstal. Hij deed dat niet alleen bij URENCO, maar ook bij de geheime diensten.

Veerman zegt dat hij dat wel moest, omdat hij staatsgeheimen moest bewaken. Hij kon goed opschieten met Khan - "echt een aardige man" - en ging dus niet over één nacht ijs, maar het bedrijf deed niets met de meldingen.

Nadat Khan na een vakantie in Pakistan niet was teruggekeerd, bleken zijn vermoedens over de spionage juist. Tot zijn verbazing werd Veerman echter zelf aangepakt. Onderzoek naar Khan kwam er pas rond 1980 op verzoek van de Tweede Kamer. Het liep uiteindelijk dood in de rechtbank.

De techneut moest ander, simpel werk doen en werd enkele jaren later ontslagen. Hij zat twee dagen vast in de Bijlmerbajes, waar tal van ambtenaren en rijksrechercheurs hem vertelden dat hij zich te veel met de situatie had bemoeid en dat hij zijn mond erover moest houden.

In de Verenigde Staten werd hij naar eigen zeggen verhoord door de FBI. Hij kreeg amper werk en als hij een klus deed, keek de veiligheidsdienst mee, stelde Veerman.

Staatsgeheimen vielen in verkeerde handen

Veerman zei vorig jaar dat hij zich altijd druk is blijven maken over de diefstal, vooral omdat dit in zijn ogen mogelijk werd gemaakt door de overheid en anderen die met deze nucleaire technologie bezig waren.

Dat Nederlandse staatsgeheimen in verkeerde handen vielen en dat dit grote invloed heeft gehad op de rest van de wereld, zat hem het meest dwars. "Dat Nederland dit toeliet, welk land doet dat nou? Het maakte me angstig", zei hij op 75-jarige leeftijd.

Voor Veerman stond vast dat Nederland het non-proliferatieverdrag schond. Dat houdt in dat landen geen kernwapens verspreiden. "Kijkt u eens naar de internationale samenleving. In Iran staan centrifuges voor de verrijking van uranium, van Nederlandse oorsprong, gelooft u mij maar."