Je hebt ze wellicht wel eens zien rijden. Auto's van het type Audi, BMW, Mercedes of Range Rover, voorzien van blauwe zwaailichten. Voertuigen van het BOT. Maar wie vormen dit speciale team van Justitie? Wie gaan er schuil achter de bivakmutsen in de auto's?

Het team kent zijn oorsprong in de jaren negentig, toen er in relatief korte periode veel gijzelingen en (pogingen tot) ontsnappingen in gevangenissen plaatsvonden. De leden zijn oproepbaar bij vuurwapengevaarlijke situaties in gevangenissen, maar ook bij het vervoer van de zwaardere criminelen naar ziekenhuizen.

Vanuit huis of vanaf voor de buitenwereld afgeschermde en over heel Nederland verdeelde steunpunten reageert het BOT op calamiteiten. Veel vaker wordt het team ingezet voor het vervoer van verdachten.

Niet elke verdachte wordt door het BOT vervoerd, slechts degenen voor wie een dreiging van buitenaf geldt: een liquidatie, gijzeling of bevrijdingspoging. "Het is niet dat we denken dat iemand gevaarlijk is en er dan maar wat tegenaan plakken", omschrijft teamchef Alex, wiens echte naam uit veiligheidsoverwegingen niet genoemd wordt. "Daar gaat goede intell aan vooraf."

Op basis van die intelligence, oftewel informatie, wordt een inschatting gemaakt als het gaat om een dreigingsrisico. Dit is verdeeld in de niveaus één tot en met vijf. Welke verdachten in Marengo aan het hoogste profiel voldoen, wil Alex niet kwijt. "We gaan niet in op personen, maar dat is een x-aantal verdachten." Het lijdt geen twijfel dat Ridouan T. er daar een van is.

Zijn vervoer zal erop worden aangepast. De kenmerkende auto's zijn allemaal gepantserd in de categorie van licht tot zwaar, waarbij de lichtste variant bestand is tegen handvuurwapens. En de zwaarste? Alex gaat er niet op in, maar vat het samen met: "Ik zou het maar niet proberen."

Er is een grote kans dat T. geboeid en met afgeschermde ogen plaats zal nemen in de Range Rover. Het is in ieder geval dit voertuig waarvan het het dak en de onderkant bestand zijn tegen een explosie, zo valt te lezen in het jaarverslag van de Dienst Vervoer & Ondersteuning, onderdeel van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). De ramen zijn kogelwerend.

Een extra stuk rubber op de velg zorgt ervoor dat de auto in staat is door te rijden als de banden lek worden geschoten, laat een van de leden van het BOT desgevraagd weten. "Alleen niet meer zo snel."

De mannen in de voertuigen hebben vaak een militaire achtergrond, of ze zijn net als Alex actief geweest binnen speciale eenheden van de politie. Ze zijn zo getraind dat ze snel beslissingen kunnen nemen onder grote druk.

Tegelijkertijd worden ze voorbereid op alle mogelijke scenario's, tot aan aanslagen toe. De uitvoering van het BOT is samen te vatten als militaristisch "met een duidelijke commandostructuur".

Om 3.00 uur 's nachts verzamelt het team zich op verschillende punten in Nederland voorafgaand aan een zitting in Marengo. Vaak hebben de teamleden enkele dagen daarvoor te horen gekregen wat er van ze wordt verwacht, soms worden ze ter plekke bijgepraat omwille van veiligheidsredenen. Ze zijn dusdanig opgeleid dat ze elkaars rol kunnen overnemen.

Aanvoerroutes van en naar de rechtbank zijn nooit hetzelfde, net als het moment van aankomst bij in dit geval de beveiligde rechtbank De Bunker in Amsterdam. Dit alles wordt aangestuurd vanuit een commandocentrum ergens in Nederland, waar de teamleiders van de verschillende beveiligingseenheden in Nederland bij elkaar komen. Na een laatste check komt alles in beweging.

Ook de omgeving van de rechtbank zelf is van tevoren bestudeerd. "We kijken naar de afwijkingen en in principe is alles verdacht ", legt Alex uit. "Verder zijn we zichtbaar en onzichtbaar aanwezig." Dat kan, naast fysieke aanwezigheid, zijn met behulp van camera's, drones of "andere technische middelen".

Het BOT is daarmee een rader in een keur aan beveiligingseenheden die vanaf maandag in actie zullen komen. Eenheden van de politie, zoals de luchtvaartpolitie, Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) en de Dienst Speciale Interventies, zijn een greep uit wat de grootste beveiligingsoperatie ooit rondom een strafproces is.

Het is een operatie in het drukste jaar uit de geschiedenis van het BOT. Naast Marengo springt het megaproces Eris in het oog, waar leden van motorbende Caloh Wagoh terechtstaan voor het uitvoeren van liquidaties. Eind augustus begint die zaak inhoudelijk. Er zijn twintig verdachten.

De druk neemt niet alleen toe door de oplopende inzet bij strafzaken, maar ook door de "tendens waar we in gekomen zijn met de liquidatie van de broer van de kroongetuige en advocaat Derk Wiersum".

Dat zich niet eerder een incident heeft voorgedaan bij het vervoer van verdachten doet volgens Alex niks aan die dreiging af. "Dat is een beetje een kip-en-eiverhaal. Ik denk dat iedereen in Nederland wel weet dat die dreiging er is."

Uit hoeveel mensen het BOT bestaat, blijft geheim. "Genoeg", is Alex kort, maar extra mensen zijn altijd welkom. Zijn mensen maken lange dagen en die gunt hij graag wat extra rust.

Het functioneren van het BOT zit hem niet alleen in de beveiliging, maar ook in de begeleiding van de verdachte. "Je moet weten dat bepaalde heren behoorlijk gespannen zijn." Tijdens het vervoer is dan ook ruimte voor korte gesprekken, "bijvoorbeeld over voetballen".

Dit alles gebeurt in een sfeer van wederzijds respect. "We worden ook meestal bedankt. Kijk, dit zijn jongens die feitelijk aan de top staan en daar hebben we eigenlijk nauwelijks problemen mee."