Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ankie Broekers-Knol raadde de motie af en het is nog de vraag of ze het verzoek van de Kamer zal inwilligen.

Het gaat om mensen die in 2007 vanwege het zogenoemde generaal pardon een verblijfsvergunning kregen, maar nooit het Nederlanderschap hebben verworven. Op grond van de Handleiding Rijkswet op het Nederlanderschap moet een geboorteakte of paspoort uit het land van herkomst worden overlegd voor naturalisatie.

Die extra eis werd in 2009 ingevoerd door toenmalig staatssecretaris Nebahat Albayrak. Veel voormalige asielzoekers konden de papieren niet overleggen, vaak door een onwillige houding van het land van herkomst. Als het aan de Kamer ligt, moet de groep dertien jaar na het pardon alsnog een paspoort kunnen krijgen.

"Als je toestemming geeft voor altijd in Nederland te blijven, moet je ervoor zorgen dat mensen volwaardig mee kunnen doen", zegt CDA'er Van Toorenburg tegen NU.nl. "We zagen dat deze groep in kafkaëske situaties terechtkwam, dan creëer je tweederangs burgers."

Yosef Tekeste-Yemane woont al 27 jaar in Nederland. Op tweejarige leeftijd vluchtte hij met zijn familie uit Ethiopië. Hij heeft een baan als controller bij energiebedrijf Essent en wil graag een huis kopen. Maar dat kan hij niet, net zomin als zijn jongere broer na zijn rechtenstudie rechter of officier van justitie kan worden.

Ze kunnen ook niet stemmen of reizen naar landen als de VS, China of de Verenigde Arabische Emiraten. In de afgelopen jaren probeerde Tekeste-Yemane zonder succes bij de Ethiopische ambassade de benodigde papieren te krijgen. "Mijn leven is on hold gezet", zegt hij. "De politiek heeft ons laten vallen."

In 2017 stelde de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in het rapport Geen thuis zonder Nederlands paspoort dat de jongvolwassenen binnen deze groep "volledig willen meedoen aan het leven in Nederland".

Hij adviseerde de regering "de belangen en de situatie van kinderen en jongvolwassenen apart en expliciet te betrekken" bij beslissingen over naturalisatieverzoeken. Maar het rapport belandde in een la. Sinds 2010 negeerden opeenvolgende staatssecretarissen (allen van de VVD) het lot van de elfduizend voormalige asielzoekers.

De bal werd pas aan het rollen gebracht toen Tekeste-Yemane zich vorig jaar tot Peter R. de Vries wendde. Hij trok zich het lot van de groep aan. In januari verscheen in Trouw een stuk van Tekeste-Yemane onder de titel Al 13 jaar wil ik Nederlander worden en drie dagen later zaten hij en De Vries bij Op1. "De verkiezingen komen eraan, bespreek dit probleem, er zijn duizenden mensen die op jullie rekenen", was de oproep die Tekeste-Yemane tot de politiek deed. "Help ons, er is geen perspectief."

In de Tweede Kamer spande SP-Kamerlid Van Dijk zich in om het onderwerp op de politieke agenda te krijgen. In reactie op Kamervragen reageerde de huidige staatssecretaris Broekers-Knol op 3 februari afwerend op het voorstel om de barrières voor naturalisatie voor de genoemde groep te slechten.

Het gaat immers om mensen die eigenlijk geen recht hadden op asiel en ook het papierwerk niet op orde hebben, zo betoogt de staatssecretaris. Daarmee herhaalde ze het standpunt van de afgelopen dertien jaar.

Wel was ze bereid nog extra onderzoek naar de groep te laten doen. Van Dijk: "Daarmee namen we als Kamer geen genoegen. De staatssecretaris probeerde de zaak uit te stellen. Het gaat om mensen die hier al meer dan twintig jaar zijn. Het is meer dan duidelijk wat het probleem is, we willen nu een oplossing."

Of er op korte termijn een doorbraak komt, ligt aan het demissionaire kabinet. Broekers-Knol zal de Kamer in een brief laten weten of ze de motie daadwerkelijk gaat uitvoeren.