"Het gaat om een heel diverse groep mensen", zegt een woordvoerder van de korpsleiding maandag tegen NU.nl. "Op beelden zien we veel jonge mannen, en we weten dat er voetbalsupporters en hooligans bij zijn."

Zowel in Amsterdam als in Eindhoven ontvingen de autoriteiten op voorhand inlichtingen over meerdere groepen die van plan waren gewapend te komen en de confrontatie met de politie op te zoeken. In beide steden mochten agenten preventief fouilleren.

"Je zag bij die demonstraties dat ze werden gekaapt door mensen die uit zijn op rellen. Die misbruiken en overvleugelen demonstranten met vreedzame intenties", zegt de politiewoordvoerder.

"Dat is niet nieuw, we zien dat wel vaker gebeuren. Er is een groep relschoppers die iedere aanleiding aangrijpt om herrie te schoppen. Verder zijn er mensen bij die om diverse redenen heel boos zijn. Die uiten hier hun woede op manieren die volstrekt onacceptabel zijn."

In beide steden mengden relschoppers zich aanvankelijk met betogers die weliswaar de demonstratieverboden negeerden, maar verder geen kwade intenties hadden. Na het beëindigen van de demonstraties door de politie stuurde de eerste groep direct aan op confrontatie.

Burgemeester John Jorritsma van Eindhoven zei zondagavond in het NOS-radioprogramma Met het oog op morgen: "De politie sprak hen erop aan dat manifesteren verboden is en dat ze uit elkaar moesten gaan. Van het ene op het andere moment trokken ze de wapens uit hun zakken en begonnen ze gelijk de politie te lijf te gaan. Dan kom je niet om te demonstreren, dan kom je gewoon om te matten."

De meeste relschoppers waren volgens de burgemeester "helemaal stoned" en "volstrekt anarchistisch". Sommigen hadden knuppels, messen en molotovcocktails bij zich. Naast straatstenen en golfballen werden ook steekwapens als projectiel gebruikt.

"Deze groep was alleen maar uit op rellen", zei persofficier van justitie Janine Kramer. "Dit heeft niets meer te maken met het uiten van je mening, maar dit is gewoon crimineel gedrag."

Rond het ingaan van de avondklok werd het zondagavond na oproepen op sociale media ook onrustig in een tiental andere plaatsen. Daarbij vormden vreedzame demonstranten meestal vanaf de aanvang een kleine minderheid. Het aanrichten van vernielingen en het stichten van brandjes leek voor veel deelnemers het voornaamste doel.

"De ongeregeldheden in Eindhoven en Amsterdam leken andere groepen mensen op andere plekken aan te steken", constateerde de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad, maandag.

Justitieminister Ferd Grapperhaus benadrukte maandag dat het gedrag van de relschoppers niet moet worden gezien als een uiting van volkswoede. "We moeten ons niet laten provoceren door de gedachte dat er een lont in het kruitvat zit of zo."