Het gaat om houtkorrels van de op één na grootste fabrikant van houtkorrels ter wereld, Granuul Invest uit Estland. Dit bedrijf zegt in een interview met de onderzoekers pellets te maken van hout van kaalgekapte stukken bos. Dit gebeurt onder meer in natuurgebieden waar de biodiversiteit beschermd wordt volgens Europese afspraken. Vorig jaar exporteerde het bedrijf voor ruim 100 miljoen euro naar Nederland.

Biomassa is voor het kabinet een belangrijke methode om de beoogde CO2-vermindering te halen en zo aan de klimaatplannen te voldoen. Het ministerie voor Economische Zaken en Klimaat stelt een duurzaamheidscertificaat verplicht aan alle houtpellets die daarvoor gebruikt worden. Dit garandeert volgens minister Eric Wiebes dat alleen hout uit "onvermijdelijke reststromen" wordt gebruikt als brandstof.

Kaalkap is een "oogstmethode" die niet in strijd is met de Nederlandse duurzaamheidscertificaten, laat de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland weten volgens het onderzoekscollectief. Maar dit strookt niet met de uitspraken van Wiebes over reststromen, aldus de onderzoekers.

"Als je aan onvermijdelijke reststromen denkt, dan denk je aan zaagsel dat op de grond blijft liggen van een houtzagerij", zegt journalist Emiel Woutersen van Investico in gesprek met NU.nl. "Maar wat de mensen in Estland ons vertellen is dat zij een heel groot deel van de bossen als reststroom beschouwen."

Granuul Invest rekent onder reststromen ook te dunne bomen en boomsoorten als witte elzen en wilgen, omdat deze bomen vanuit economisch perspectief alleen voor de energiemarkt geschikt zijn, zegt Granuul Invest-directeur Raul Kirjanen tegen het onderzoekscollectief. Hierbij zitten ook gezonde bomen, blijkt uit het onderzoek.

Granuul zet hierbij geen pellets apart voor de Nederlandse markt. Granuul laat "alle biomassa voldoen aan de hoogste criteria", zodat de pellets "vrijelijk gemengd" kunnen worden, laat het bedrijf weten.

Estse bosbeheerders zien kaalkap ook niet als een probleem, zolang het gebeurt bij gebieden die kleiner zijn dan 1 hectare. Valga Puu, dochterbedrijf van Granuul Invest, gebruikt kaalkap ook als oogstmethode in Natura 2000-gebieden. Dit zijn natuurgebieden waar de biodiversiteit volgens Europese afspraken moet worden beschermd. "Houtkap in deze gebieden is niet verboden en mag ook in Nederland", zegt Woutersen, "maar het is wederom de vraag of je dit als onvermijdelijke reststromen kan zien."

Estland versoepelde daarbij sinds 2015 de regels rondom houtkap in natuurgebieden. Het Nationaal Energie- en Klimaatplan dat Estland vorig jaar indiende bij de Europese Commissie, voorspelt dat er na 2030 meer hout in de Estse bossen gekapt zal worden dan ze extra aan CO2 kunnen opnemen.

Tussen 2014 en 2019 is de jaarlijkse afname van bosoppervlak in Estland verdubbeld, blijkt uit een analyse van de onderzoekers op basis van onder meer bronnen van Google, dataplatform Global Forest Watch en ruimtevaartorganisatie NASA.