In (in elk geval) veiligheidsregio's IJsselland en Noord- en Oost-Gelderland is carbidschieten toegestaan tijdens de jaarwisseling, als de coronamaatregelen het tegen die tijd toelaten. De traditie valt namelijk niet onder het algemene vuurwerkverbod om de zorg te ontlasten. Waarom valt carbidschieten daar niet onder? En leidt carbidschieten niet alsnog tot druk op de zorg?

Wat is carbidschieten precies?

Bij carbidschieten, een traditie die sinds 2014 op de nationale erfgoedlijst staat, wordt een melkbus gevuld met carbid en water, waardoor een explosief gas ontstaat. Door een vlam bij de melkbus te houden, ontstaat er een explosie en vliegt een bal (of de deksel) met kabaal van de melkbus af.

Waarom mag carbidschieten wel doorgaan?

Carbidschieten valt niet onder het zogeheten vuurwerkbesluit, waarin de regels staan voor bezit en afsteken van vuurwerk. Juridisch gezien is carbidschieten dus geen vuurwerk.

Anders dan het vuurwerkbesluit is carbidschieten geregeld opgenomen in de algemene plaatselijke verordening, die gemeenten opstellen. Zo moeten mensen die carbid willen afschieten dit in de meeste gemeenten in Oost- en Noord-Nederland eerst melden.

Hoe gevaarlijk is het?

Carbidschieten brengt veiligheidsrisico's met zich mee, schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (pdf). Het deksel of de bal kan te hard worden vastgeslagen in de opening van de bus, waardoor hij ontploft. Ook kan schade of letsel ontstaan door deksels of ballen die van de bus worden geschoten.

VeiligheidNL, kenniscentrum voor letselpreventie, ziet carbidschieten dan ook niet als veilig alternatief voor vuurwerk. "Uit de cijfers blijkt dat carbidschieten grote risico's met zich meebrengt", aldus een woordvoerder in gesprek met NU.nl. "We krijgen elk jaar meldingen van letsel, zoals brandwonden en fracturen."

45

Zo veel zorg en geld scheelt een vuurwerkverbod in coronatijd

Hoeveel slachtoffers vallen er door carbidschieten?

Van de dertienhonderd personen die afgelopen jaarwisseling met vuurwerk- of soortgelijk letsel op de spoedeisende hulp of bij een huisartsenpost terechtkwamen, had 6 procent van de slachtoffers verwondingen opgelopen als gevolg van carbidschieten. Dat komt neer op 78 slachtoffers, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL.

De carbidschieters maken dus maar een klein deel uit van het totale aantal 'vuurwerkslachtoffers', maar daarbij moet in ogenschouw worden genomen dat carbidschieten (tot nu toe) lang niet zo populair is als het afsteken van 'echt' vuurwerk. Hoeveel mensen er in totaal tijdens een gemiddelde jaarwisseling mee bezig zijn, is echter niet bekend.

Groeit de populariteit van carbidschieten nu vuurwerk verboden is?

Leveranciers merken dat de verkoop sinds de uitspraken van de veiligheidsregio stijgt ten opzichte van vorig jaar. Zo ook bij carbidleverancier O.A.F. Holland. "Vooral in het oosten van het land worden meer bestellingen geplaatst, maar we verwachten binnenkort ook in de rest van Nederland meer te leveren", aldus een woordvoerder. "Het is een mooie traditie die we nu door heel Nederland een nieuw leven inblazen."

Leidt dat tot nieuwe druk op de zorg?

Annemarie van der Velden, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen, zegt zich in gesprek met NU.nl geen zorgen te maken. "Carbidschieten veroorzaakt maar een klein deel van het vuurwerkletsel en speelt vooral lokaal. En het zullen, als het populairder wordt, nog steeds geen grote aantallen zijn. In steden als Amsterdam gaan ze er echt niet massaal aan beginnen."

Of haar verwachting klopt, is vooralsnog koffiedik kijken. Het is inderdaad geen vanzelfsprekendheid dat fors meer Nederlanders carbid gaan schieten. We hebben (in de recente geschiedenis) echter nooit een jaarwisseling meegemaakt zonder vuurwerk, dus er valt simpelweg niet te voorspellen hoe populair het dit jaar precies kan worden. Bovendien moeten de andere 23 veiligheidsregio's nog een beslissing nemen over het wel of niet toestaan van de traditie. Ook dat kan van invloed zijn op de uiteindelijke hoeveelheid carbidschieters, en dus ook het aantal slachtoffers.