Zijlstra, die na zijn aftreden als minister van Buitenlandse Zaken in 2018 aan de slag ging als strategiedirecteur bij VolkerWessels, voerde gesprekken op het ministerie, mailde, appte en telefoneerde met topambtenaren en oefende druk op hen uit, meldt Zembla.

Het onderzoeksprogramma baseert zich op vijftienhonderd interne documenten, die het in handen kreeg met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

De top van Rijkswaterstaat stond het Amsterdamse bouwbedrijf Bontrup eind vorig jaar toe om tonnen granuliet in de plas te dumpen, een stof die vrijkomt bij het bewerken van graniet en zandsteen.

Deskundigen van het ministerie hadden destijds hun bedenkingen bij het storten en waarschuwden dat de gevolgen voor het milieu op de lange termijn onbekend waren. Zo zeiden experts dat een kankerverwekkende stof zou vrijkomen als granuliet in aanraking komt met water. Twee vergunningsverleners zouden daarop afzonderlijk van elkaar de aanvraag voor de stort hebben afgewezen.

De situatie veranderde echter toen Zijlstra instapte, bleek in februari ook al uit een onderzoek van Zembla. In de nieuwe documenten komt naar voren hoe hij dat deed. Zo zou Zijlstra de hoogste baas van Rijkswaterstaat, directeur-generaal Michelle Blom, hebben aangespoord om in te grijpen.

De oud-bewindsman zou de topvrouw onder meer onder druk hebben gezet via WhatsApp. Zo zou hij haar hebben gestuurd: "De granulietzaak leek opgelost, maar ettert nog steeds door."

Zijlstra zegt zelf dat hij alleen mensen met elkaar in contact heeft gebracht en nooit iemand onder druk heeft gezet. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu zegt tegen Zembla dat Zijlstra het besluit om de storting toe te staan alleen heeft bespoedigd, maar daar geen invloed op heeft uitgeoefend.

Onafhankelijk onderzoeker Wim Kuijken concludeerde vorige week in zijn rapport over de zaak dat het besluitvormingsproces weliswaar "geen schoonheidsprijs verdient", maar "de belangen van de producent" uiteindelijk "niet de doorslag" gaven bij de beslissing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de stort van granuliet toe te staan.

Hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen zegt tegen Zembla dat integriteitsregels zijn geschonden bij het besluit tot de granulietstort. "In dit dossier wordt op alle niveaus niet de waarheid gesproken. Dat vind ik schokkend. Dit schendt alle integriteitsregels die je kunt bedenken. Dat zou in Wit-Rusland kunnen gebeuren, maar dit verwacht je niet in Nederland."

Aanvulling: In dit artikel stond ten onrechte dat Zijlstra CEO is bij VolkerWessels. Dat klopt niet. Hij is strategiedirecteur.