Waarom demonstreren de boeren dit keer?

De boeren zijn boos over de plannen van minister Carola Schouten (Landbouw) om de hoeveelheid toegevoegd eiwit in veevoer te begrenzen. Hoewel de sector met eigen voorstellen kwam, waren die volgens de bewindsvrouw te vrijblijvend.

Minder eiwit in het voer betekent minder stikstofuitstoot. Boeren zeggen echter dat Schoutens plannen het dierenwelzijn in gevaar brengen en gruwen van de bemoeienis vanuit de Hofstad.

Wat gebeurde er de afgelopen zeven dagen?

Nadat Schouten vorige week donderdag zei haar plannen door te zetten, klommen boeren hun trekker op en reden ze diezelfde avond naar het Binnenhof. Defensie werd opgetrommeld om de Haagse binnenstad met vrachtwagens af te sluiten voor landbouwvoertuigen.

En dat was maar het begin. De volgende dag blokkeerden boeren de A1 bij Deventer, met kilometerslange files als gevolg. Boeren reden met trekkers de binnenstad van Groningen in en het vliegveld van Groningen Airport Eelde op en veroorzaakten schade aan de landingsbaan. Op verschillende plekken in Nederland deden grote groepen boeren aangifte tegen Schouten wegens dierenmishandeling.

De dagen daarna volgde een reeks soortgelijke acties: van op de A2 tussen Den Bosch en Utrecht, tot bij distributiecentra van supermarkten in Heerenveen en Groningen. Een werkbezoek van Schouten in Zeeland werd woensdag afgebroken vanwege de plotselinge komst van een groep boeren en vrees voor haar veiligheid.

Hoe zit het met dat nieuwe trekkerverbod?

Deze week kwamen Groningen, Drenthe en Friesland met een verbod op trekkers bij demonstraties. In eerste instantie geldt het verbod voor een week, tot maandag 13 juli. Volgens de drie provincies is de veiligheid niet meer te waarborgen bij de blokkades, omdat de de actievoerders niet meer vooraf overleggen met de lokale autoriteiten. Zo kunnen er ook geen maatregelen genomen worden om gevaarlijke situaties te vermijden.

Dus de boeren mogen niet meer protesteren?

Nee, een demonstratieverbod is het niet, zeggen de drie veiligheidsregio's van de provincies nadrukkelijk. Ze willen alleen tijdelijk een stop op het gebruik van tractors bij acties. "Demonstreren mag, blokkeren met trekkers niet", luidt het devies. In de tussentijd hopen de drie veiligheidsregio's goed te kunnen overleggen met de actievoerders.

Boeren zijn het er allerminst mee eens. Volgens de actievoerders maakt het verbod inbreuk op het demonstratierecht. "Een trekker hoort bij een boer. Het is een manier om zichtbaar te demonstreren op een vreedzame manier", zegt Agractie-bestuurder Bart Kemp tegen NU.nl. Actiegroep Farmers Defence Force (FDF) noemde het een "oorlogsverklaring".

Maar geen blokkades meer in het noorden dus?

Jawel, voorlopig gaan de blokkades door. Onder meer het radicalere FDF zegt ambtenaren onder "kilo's papier" te zullen begraven bij elke boete die de veiligheidsregio Drenthe uitdeelt voor het verbod. Ook bereidt FDF een civiele procedure voor tegen de veiligheidsregio.

Trekkers waren altijd al verboden op snelwegen, maar toen de boeren daar afgelopen winter protesteerden greep de politie nooit in. Wordt dit nieuwe trekkerverbod dan wel gehandhaafd?

Ja. De politie gaat in elk geval sneller over tot maatregelen bij blokkades, bleek woensdag. Bij de eerste grote actie in het noorden pakten agenten 57 boeren op die een afvalverwerker blokkeerden in Drenthe. Bijna allemaal werden ze heengezonden met een boete van 390 euro, het maximale bedrag voor het overtreden van het verbod. 29 andere boeren kregen dezelfde boete, nadat ze op hun trekker steun wilden betuigen aan de arrestanten bij het politiebureau in Assen. Bij hetzelfde bureau mochten honderden andere boeren wel zonder trekker hun demonstratierecht uitoefenen.

Wat is er verder nog anders aan deze protesten dan die van afgelopen winter?

Hoewel ze nog zeker een rol spelen, worden veel acties niet meer direct georganiseerd door belangenverenigingen zoals de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO), Agractie en FDF. Kleinere groepen boeren, die via appgroepen met elkaar in contact staan, nemen nu zelf het voortouw. Groepen zoals Agractie en FDF moedigen de acties wel aan en zijn nog wel een contactpunt voor de politiek en media.

Met deze kleine groepen worden de acties onvoorspelbaarder, relatief kleiner en is er minder afstemming met lokale autoriteiten. Maar zoals de afgelopen dagen is gebleken, zijn er niet veel trekkers nodig om een snelweg stil te leggen.