Normaal gesproken kan een school het gegeven advies voor het niveau van voortgezet onderwijs omhoog bijstellen, als de score op de eindtoets hoger is dan verwacht. Scholen zijn hiertoe niet verplicht, maar moeten dit wel heroverwegen. Een lagere score op de eindtoets heeft geen gevolgen.

In 2018 had één op de drie leerlingen recht op zo'n heroverweging. Bij minder dan een kwart van hen werd het advies ook daadwerkelijk bijgesteld.

In de afgelopen jaren kwam dit neer op steeds zo'n 8 procent van alle leerlingen. Dat zou dit schooljaar gelijkstaan aan ongeveer veertienduizend kinderen. Het gaat hierbij vaker om leerlingen met een migratieachtergrond en kinderen van ouders met een lagere opleiding of laag inkomen.

Er zijn wel al maatregelen genomen om de negatieve effecten van het schrappen van de eindtoets te verminderen. Scholen en ouders kunnen allebei middels een formulier aangeven of zij verwachten dat de leerling een hoger schooladvies zou hebben gekregen op basis van de eindtoets. Wel denkt het CPB dat dit mogelijk niet in alle gevallen gebeurt.

Daarnaast roept het ministerie van Onderwijs middelbare scholen op om meer brede brugklassen aan te bieden komend schooljaar, zodat leerlingen een grotere kans krijgen om hoger geplaatst te worden. Ook zetten basisscholen en middelbare scholen dit jaar meer in op het voeren van gesprekken over de plaatsing van een leerling. Volgens het CPB is het effect van deze maatregelen echter nog onduidelijk.