Ruim de helft van de gemeenten blijkt op 1 februari minder vluchtelingen te hebben gehuisvest dan ze volgens de wet moeten. Volgens provincies zijn het tekort aan sociale huurwoningen en onvoldoende aangemelde vluchtelingen de belangrijkste redenen dat gemeenten te weinig mensen opnemen.

Uit cijfers van de rijksoverheid blijkt dat 180 gemeenten op 1 februari 2020 een achterstand uit 2019 hadden bij het huisvesten van vluchtelingen. De provincie heeft de taak om te controleren of gemeenten voldoende vluchtelingen huisvesten. NU.nl vroeg provincies daarom waarom er nog steeds veel gemeenten achterlopen.

Hoe wordt bepaald hoeveel vluchtelingen een gemeente moet huisvesten?

  • Ieder half jaar bepaalt de Rijksoverheid hoeveel vluchtelingen gemeenten moeten huisvesten. Dit wordt bepaald op basis van het verwachte aantal vluchtelingen met een verblijfsvergunning en het aantal inwoners van de gemeente. Kleine gemeenten hoeven minder vluchtelingen te huisvesten dan grote.

Sociale huurwoningen en onvoldoende aanmeldingen

NU.nl vroeg naar de plaatsing van vluchtelingen in de afgelopen vier jaar. Op het moment van publiceren hebben we alleen van de provincie Friesland geen antwoord gekregen.

Zeven van de elf provincies die antwoord gaven, zeiden dat de krapte op de woningmarkt en het tekort aan sociale huurwoningen de belangrijkste redenen zijn dat gemeenten soms niet genoeg vluchtelingen huisvesten.

De meerderheid van de provincies schrijft daarnaast dat het soms onmogelijk is voor gemeenten om aan de wettelijke eis te voldoen, omdat ze van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) niet genoeg vluchtelingen met een verblijfsvergunning krijgen aangemeld.

De provincie Drenthe schrijft dat sinds begin 2019 het COA niet genoeg vluchtelingen met een verblijfsvergunning naar gemeenten kan doorverwijzen, vanwege achterstanden bij de instanties die beoordelen of iemand een verblijfsvergunning krijgt.

Gemeenten met grote achterstanden krijgen meer vluchtelingen toegewezen

Het COA bestrijdt het beeld dat er in het algemeen minder vluchtelingen met een verblijfsvergunning zijn dan gemeenten volgens de wet moeten opnemen. Een woordvoerder van het COA vertelt dat in 2018 wel is besloten om gemeenten die erg achterlopen bij het huisvesten van vluchtelingen, meer vluchtelingen te laten huisvesten, zodat ze hun achterstand kunnen inlopen. Dit betekende volgens het COA ook dat sommige andere gemeenten minder vluchtelingen kregen.

Het COA zegt wel te proberen ervoor te zorgen dat iedere gemeente genoeg vluchtelingen krijgt om aan de wet te voldoen. "En als een gemeente tegen ons zegt dat het een woning beschikbaar heeft, dan zorgen we dat daar een vluchteling in wordt geplaatst, ook al was diegene eigenlijk gekoppeld aan een andere gemeente. Er staan geen woningen leeg omdat er geen vluchtelingen zijn."

Provincies waarschuwen zelden

Het COA herkent daarnaast dat er een tekort is aan sociale huurwoningen en dat vluchtelingen met een verblijfsvergunning daardoor soms lang moeten wachten voordat ze in een gemeente geplaatst kunnen worden.

Als een gemeente langere tijd te weinig mensen huisvest, kan de provincie waarschuwen en uiteindelijk zelfs ingrijpen. Op 12 februari kondigde Noord-Holland aan dat als de gemeente Amsterdam niet snel meer vluchtelingen huisvest, de provincie op kosten van de gemeente ervoor zorgt dat statushouders in Amsterdam kunnen worden geplaatst.

Dit soort waarschuwingen blijken zeldzaam. Dit was de eerste keer dat Noord-Holland zo'n waarschuwing uitdeelde en andere provincies schrijven dat ze of nog nooit een waarschuwing hebben uitgedeeld, of dat ze vooral waarschuwingen hebben uitgedeeld in 2016 en 2017, toen gemeenten meer vluchtelingen moesten huisvesten dan nu.

Waarom waarschuwen provincies niet?

De belangrijkste redenen om niet te waarschuwen terwijl een gemeente wel te weinig vluchtelingen huisvest, zijn volgens de provincies dat de achterstand de gemeente niet te verwijten is, of dat gemeenten het tekort in een relatief korte periode hebben opgelost. Van de provincies die antwoord hebben gegeven, heeft alleen Groningen zelf wel eens ingegrepen in een gemeente, dit was in 2016

Het aantal gemeenten dat volgens de cijfers niet voldoet aan de wettelijk eis, neemt wel af. Het waren er begin dit jaar veertig minder dan een jaar eerder. Op dit moment wachten bijna zesduizend vluchtelingen met een verblijfsvergunning op een woning. Volgens het COA is dit aantal stabiel.

Heb je meer informatie over dit onderwerp en wil je dit delen, dit kan door een mail te sturen naar shannon.bakker@nu.nl. Wil je anoniem gegevens delen, dit kan door naar Publeaks te gaan en NU.nl aan te vinken.