Werkdruk in het onderwijs: 'Een dag van 9,5 uur is nog kort'

Lesgeven, overleg over leerlingen voeren, pleinwacht houden, vergaderen, werk nakijken, cijfers invoeren, oudergesprekken voeren en e-mails beantwoorden. NU.nl liep een dag mee in het basisonderwijs om de werkdruk van dichtbij te zien. Na 9,5 uur zat de werkdag van juf Marieke erop. "En dan was dit nog een korte dag, omdat de kinderen vroeg vrij waren."

Als de schooldag nog maar een uur onderweg is, draait juf Marieke zich ineens om. Ze was een leerling met een vraag aan het helpen, maar ziet zich genoodzaakt daar even mee te stoppen.

"Ach jongens, stil nou even", zegt ze tegen een kleine groep kinderen. Ze zijn met van alles bezig, behalve met de opdracht die ze hebben gekregen. "Ik heb nu last van je", voegt ze er nog aan toe.

Marieke draait zich weer om en gaat verder met het beantwoorden van de vraag van de leerling. Later zal ze toelichten dat ze niet echt boos was, maar dat de leerlingen dat niet gezien hebben. "Je moet je nooit echt laten gaan, dan verlies je jezelf."

'Complexiteit bij kinderen is toegenomen'

Op deze woensdagmorgen in een middenbouwklas (groep 3, 4 en 5) van een montessorischool in de provincie Utrecht moet juf Marieke meerdere keren haar stem verheffen. Voor wie niet in het onderwijs werkzaam is, oogt het als een doodvermoeiende opgave. Toch is dit niet wat tot extra werkdruk leidt, licht Marieke toe.

Het lesgeven aan kinderen - ze staat al twintig jaar voor de klas - is haar passie en daar hoort orde houden ook bij. "Maar de klassen zijn wel steeds groter geworden", zegt ze. Zelf geeft ze les aan een klas die bijna dertig kinderen telt. Doordat er niet genoeg leraren zijn, tellen klassen ook steeds meer leerlingen.

"Daarnaast zie je ook dat de complexiteit bij kinderen is toegenomen", legt de docent uit. "Vroeger werd er al snel tegen een kind gezegd: dat moet je maar kunnen. Maar tegenwoordig moet elk kind een aangepast programma krijgen. Dat moeten wij allemaal in toch al beperkte tijd voorbereiden."

Door het lerarentekort tellen klassen steeds meer leerlingen. (Foto: Pro Shots)

Kwaliteit en behoefte zijn bepalend, niet de beperkingen

Aangezien kinderen langer in het regulier onderwijs les moeten blijven krijgen, moeten steeds meer leerlingen zo'n aangepast programma krijgen. De Wet passend onderwijs ligt daaraan ten grondslag. Die is in 2012 aangenomen en de gevolgen daarvan zijn vanaf het schooljaar 2014/2015 echt te merken.

De wet schrijft voor dat een kind alleen naar het speciaal onderwijs gaat als het intensieve begeleiding nodig heeft. "De kwaliteiten en de onderwijsbehoefte van het kind zijn bepalend, niet de beperkingen", staat in de doelen van de overheid.

"Een heel mooi idee", zegt Marieke. "Maar het vergt wel veel van een leerkracht. We hebben er nu gewoon niet genoeg handen voor."

Geen pauze, maar pleinwacht

Marieke staat samen met een collega voor de middenbouwgroep van de montessorischool. Als de kinderen van een muziekdocent een uurtje muziekles krijgen, hebben Marieke en haar collega tijd om op de gang even de voortgang van wat leerlingen te bespreken.

"Hoe krijgen we hem weer gemotiveerd?", vraagt Marieke. "De oplossing heb ik je gisteravond weer veel te laat gemaild", antwoordt haar collega.

Na nog wat leerlingen te hebben besproken, is het tijd voor pauze. Althans, voor de kinderen, niet voor juf Marieke. Ze heeft pleinwacht en moet dus - terwijl ze een boterham eet - toezicht houden op de dertig kinderen die buiten spelen.

93

Leraren houden stille mars als protestactie: 'Ze zijn wanhopig'

Nakijken, oudergesprekken en veel administratie

Pas even na 12.00 uur heeft ze tijd voor een korte pauze. Omdat het woensdag is, gaan de kinderen vroeg naar huis. Terwijl ze met collega's wat bijpraat, maakt ze zich klaar voor een vergadering die even na schooltijd begint. Tijdens de vergadering van 13.00 uur wordt de koers van de school besproken.

Na de vergadering loopt Marieke met een stapel papierwerk snel terug naar haar klaslokaal. Ze gaat werk van groep 3 en 4 nakijken en heeft de resultaten van Cito-toetsen ingevoerd.

Ook heeft ze een ouder gebeld voor een afspraak, bestanden overgezet naar een nieuw computersysteem, e-mails gelezen en beantwoord en de verslagen van oudergesprekken in een leerlingvolgsysteem gezet.

Als ze haar collega van de belangrijkste zaken op de hoogte heeft gebracht, stopt ze om 17.30 uur met werken. Ze heeft er dan ruim 9,5 uur op zitten en dan heeft ze nog geluk dat het woensdag is en de leerlingen vroeg naar huis zijn gegaan.

Als de leerlingen pauze hebben, moet een docent vaak doorwerken. (Foto: Pro Shots)

'Zo'n mooi vak, maar af en toe is het gekkenwerk'

Op andere dagen geeft ze les van 8.30 uur tot 14.45 uur, zonder al te veel pauzes. Pas daarna is er tijd voor administratieve zaken. Daardoor moet ze geregeld in de avonduren of in het weekend nog nakijkwerk doen of cijfers invoeren, vertelt ze.

"Het is zo'n mooi vak, maar af en toe is het gekkenwerk", geeft Marieke toe. "Ik word weleens midden in de nacht wakker, omdat ik besef wat ik allemaal nog moet doen."

Haar collega vult aan: "Het is lastig, want elke minuut die je er extra aan besteedt, zorgt voor beter onderwijs. Maar de berg werk groeit alleen maar."