Op 88 van de 776 locaties in Nederland waar afvalwater wordt gezuiverd, werd eerder al een verhoogd risico op groei en verspreiding van legionellabacteriën vastgesteld. "Nieuw onderzoek toont aan hoe legionella zich ook via kleine waterdruppeltjes naar de omliggende omgeving kan verspreiden", aldus epidemioloog Petra Brandsema van het RIVM, die meewerkte aan het onderzoek.

"Bij afvalwaterzuiveringsinstallaties staat altijd een waterbassin. Deze bak water wordt belucht, waardoor je een soort bubbelbad krijgt. Die bubbels zorgen voor de waterdruppeltjes - aerosolen - waar mogelijk legionellabacteriën in kunnen zitten. Die druppels kunnen niet alleen binnen de waterzuiveringsinstallatie, maar ook naar omliggende huizen overwaaien", vertelt Brandsema.

Als legionella in water terechtkomt, kan de bacterie vernevelen. Mensen in de buurt kunnen de legionella dan inademen en besmet raken. Symptomen van legionella variëren van een simpele griep tot een ernstige longinfectie, de zogenoemde veteranenziekte. Deze ziekte kan een dodelijke afloop hebben.

Het aantal legionellabesmettingen in Nederland is opgelopen van driehonderd in 2013 naar zeshonderd in 2018. Het RIVM stelde vast dat deze patiënten meer dan gemiddeld waren blootgesteld aan aerosolen die onder meer in de afvalwaterzuiveringsinstallaties voorkomen. Het is dus mogelijk dat ze ziek zijn geworden door de waterdeeltjes uit de zuiveringsinstallaties.

Het RIVM komt ook met maatregelen om de verspreiding tegen te gaan. Dat kan onder meer met het afdekken van de waterbassins of door het lucht rondom de bassins te filteren met uv-straling. Welke maatregelen geschikt zijn, moet per waterzuiveringsinstallatie bekeken worden. "Eerst moet per installatie het risico op verspreiding van legionella worden vastgesteld", aldus Brandsema.

Inmiddels zijn bij veel installaties maatregelen genomen of zijn daar al voorbereidingen voor getroffen. "Alle rioolwaterbedrijven hebben al beschermende maatregelen genomen en ook de industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties zijn ermee bezig", vertelt Brandsema.

Legionella kan ook worden verspreid door bubbelbaden en zogeheten natte koeltorens (installaties die met waternevel de afkoeling van een gebouw regelen). Volgens het RIVM blijft de oorzaak van de besmetting van de meeste patiënten onbekend, ook omdat een groot deel van hen de infectie in het buitenland heeft opgelopen.