Hooikoorts aan het kerstdiner, louter temperaturen boven het vriespunt en geen vlokje sneeuw te bekennen. Komt er überhaupt nog een winter aan, of slaan we die dit jaar helemaal over?

"De winter loopt officieel tot begin maart, dus we hebben nog even", nuanceert Raymond Klaassen van weerdienst Weerplaza meteen. "En in het voorspellen van weer kan je nooit iets uitsluiten. Maar er wijst geen enkel signaal op dat we de komende twee maanden nog enige vorm van écht winterweer krijgen in Nederland."

Voor winterse taferelen is een oostelijke windstroom nodig. "We hebben nu al langere tijd te maken met een zachte wind uit het zuidwesten", legt hij uit. "Dat verklaart de gemiddeld vrij hoge temperaturen van de laatste tijd: de 10, 11 graden van vandaag (maandag, red.) en morgen (dinsdag) zijn ongebruikelijk zacht voor januari."

Heel rouwig is de weerman er zelf niet om: "Ik ben geen groot fan van de winter." Maar hij vindt het uiteraard wel vervelend dat hij voor de vele Nederlandse liefhebbers van schaatsen en sneeuwpoppen geen beter nieuws kan brengen.

'Het is dit jaar een kwestie van pech hebben'

Ook meteoroloog Reinier van den Berg noemt een winter dit jaar "een kansloze zaak". "Alle signalen wijzen erop dat we de opvallend zachte temperaturen gaan voortzetten. Misschien hebben we een keer na een koude nacht wat vorst aan de grond. Maar meer gaat het denk ik niet worden tot de lente."

De kans dat er deze winter in Nederland nog temperatuurrecords naar boven toe worden gebroken, acht hij klein. "We hebben de afgelopen decennia wel vaker een zachte winter gehad, dus die records staan al heel scherp."

Klimatoloog Rob van Dorland bij het KNMI ziet ook dat de winter "nog ver te zoeken blijft", maar is terughoudender over de weersverwachting voor de rest van de winter. "In de veertiendaagse verwachting - wat wij de pluim noemen - zit nog geen echt winterweer. Verder kijken dan die twee weken vooruit is niet goed mogelijk. Het zou dus kunnen dat we nog een heel koude februari krijgen."

Volgens Van Dorland zijn er wel seizoensverwachtingen beschikbaar, maar hebben die voor Nederland weinig zin. "Daar is het Nederlandse winterweer te variabel voor. Zo heb je het Engelse model, maar de betrouwbaarheid daarvan is zo laag, dat willen niet."

Nederland beleefde opnieuw geen witte Kerst in 2019. (Foto: Pro Shots)

'We idealiseren graag het winterplaatje'

Klaassen en Van den Berg beklemtonen dat er niet per se een verband kan worden gelegd tussen het zachte winterweer van dit seizoen en de klimaatveranderingen. "Dit is gewoon een kwestie van pech hebben", zegt Klaassen.

"Er zijn altijd al patronen geweest waarin de winter soms strenger uitvalt en soms milder. We idealiseren graag het winterplaatje van witte Kerst en weken achtereen schaatsen. Maar die winters waren ook in het verleden uitzonderlijk. Mensen lijken nu soms te denken dat het elk jaar weer raak was."

Dit bevestigt ook Van den Berg. "Dit is een kwestie van wind die lange tijd uit de 'verkeerde' hoek komt", legt hij uit. "Op andere plaatsen pakt het anders uit. Zo zijn er verschillende plekken in de VS waar de winter best pittig uitpakt, doordat de wind daar uit een andere hoek komt. Die situatie zal zich in Nederland in de toekomst ook echt nog weleens voordoen, al is de kans wel kleiner dan vroeger."

Winters worden steeds warmer

Het staat echter vast dat de winters op lange termijn steeds zachter worden als gevolg van klimaatverandering. Van Dorland: "De kans op een ijskoude periode neemt af, maar is niet onmogelijk." Indicatoren voor zo'n koude periode zijn onder meer een oostenwind - "dat is de koude hoek" - en de hoeveelheid sneeuwbedekking in Oost-Europa, aldus de klimatoloog.

Ook op dit moment is het "uitzonderlijk warm" voor de tijd van het jaar, zegt Van Dorland. "Op een gemiddelde januaridag is het normaal gesproken 3,1 graden. Daar zitten we nu ruim boven."

Vergeleken met begin twintigste eeuw ligt de gemiddelde wintertemperatuur nu 2 graden hoger. Daarbij schat het KNMI dat het in 2050 1 à 2 graden warmer zal zijn ten opzichte van eind vorige eeuw. De gemiddelde wintertemperatuur zal dan tussen de 1,1 en 2,7 graden hoger ligger dan nu. De temperatuur van de koudste winterdag in een seizoen gaat zelfs wat harder omhoog.