Volgens de commissie zorgt het langzamer rijden voor minder stikstofuitstoot. Verkeer dat 100 kilometer per uur rijdt, stoot 14 procent minder stikstof uit dan weggebruikers die 130 kilometer per uur rijden.

Daarnaast leiden lagere snelheden tot een betere doorstroming en ook daardoor neemt de stikstofuitstoot af.

"En voor alle critici: wat langzamer rijden scheelt in ons kleine land echt maar heel weinig tijd", zegt oud-minister Johan Remkes, voorzitter van het adviescollege. "Er zijn nu echt andere keuzes nodig. Maken we die niet, dan lopen we vast."

De adviescommissie heeft aanbevelingen voor de korte termijn gedaan. Concrete adviezen, zoals wat de maximumsnelheid op bepaalde trajecten zou moeten worden, ontbreken in het rapport.

De commissie adviseert ook om agrarische bedrijven met "relatief hoge emissies of verouderde stalsystemen" te verwijderen uit de omgeving van kwetsbare natuurgebieden.

Veehouderijen die op een schone manier produceren, moeten van de commissie meer ruimte krijgen. Een algehele inkrimping van de veestapel is volgens Remkes geen optie, omdat daarvoor de verschillen in ammoniakemissies te groot zijn.

Hij vindt verder dat provincies op korte termijn in kaart moeten brengen welke industrieën stikstof uitstoten en dat gekeken moet worden naar "nieuwe technieken en innovaties in de industriële sector". Ook is in de bouw "winst te behalen" door energieneutraal en natuurinclusief te bouwen.

In Nederland lijden 118 van de 160 Natura 2000-gebieden (Europese beschermde natuurgebieden) onder de uitstoot van stikstof. Binnen de landbouwsector komt stikstof vrij via ammoniak. Dit gebeurt bij de verdamping van mest. Verkeer en de industrie stoten stikstofoxide uit, dat ook schadelijk is voor de natuur.

Johan Remkes presenteert het advies. (Foto: Pro Shots)

Het adviescollege werd in het leven geroepen nadat de Raad van State (RvS) een streep had gezet door een methode die jarenlang in Nederland werd gebruikt om de uitstoot van stikstof te compenseren.

Op basis van die methode, het Programma Aanpak Stikstof (PAS), werden vergunningen verleend voor bouwprojecten waarbij stikstof vrijkwam. Die uitstoot moest dan op een later moment gecompenseerd worden, maar dat staat de RvS dus niet meer toe.

De uitspraak heeft gevolgen voor duizenden bouwprojecten in heel het land. Niet alleen voor kleine projecten, maar ook voor grote projecten zoals de Nederlandse Grand Prix in Zandvoort, Lelystad Airport en het verbreden van de A27 bij Utrecht.

Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) liet woensdag weten dat het kabinet waarschijnlijk volgende week al met een reactie komt. "Het kabinet zal keuzes niet uit de weg gaan, ook moeilijke niet", aldus Schouten.

In mei volgend jaar komt de commissie nog met een advies over hoe op de lange termijn met de uitstoot van stikstof moet worden omgegaan.