De onderwijsinspectie signaleert al langer dat het niveau van het Nederlandse onderwijs terugloopt, maar de "haarscheuren" in het onderwijssysteem "dreigen zich te verdiepen".

Die haarscheurtjes zijn terug te zien in de teruglopende prestaties van leerlingen, ongelijke kansen en sociaal-economische segregatie. "Ze dreigen zich, mede onder druk van een ongelijk lerarentekort, te verdiepen", schrijft de Inspectie van het Onderwijs in haar jaarlijkse rapport.

In 2019 is het tekort 2.322 fulltime leraren en directeuren, en de inspectie schat in dat het tekort in het schooljaar 2023-2024 is opgelopen tot ruim 4.200 fulltimevacatures. Als er niets verandert, is dat in 2027 verder opgelopen tot ruim 8.800.

Scholen met een "complexe leerlingenpopulatie" worden harder getroffen door het lerarentekort in het primair onderwijs.

In de Randstad zijn de meeste vacatures, en "de tekorten zijn groter bij scholen met een groter aandeel leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond, ongeacht of deze in een stedelijk of minder stedelijk gebied staan", aldus de inspectie.

Ze noemt de kansenongelijkheid een "ongewenste ontwikkeling" en constateert dat op scholen waar "continuïteit en goede onderwijskwaliteit het meest noodzakelijk zijn deze voorwaarden het moeilijkst te realiseren" zijn.

De inspectie ziet dat de aansluiting van Nederlandse jongeren op de arbeidsmarkt, in vergelijking met andere landen, in veel gevallen goed is. Toch hamert ze erop dat die aansluiting nog beter moet, zodat aan de veranderende eisen van het bedrijfsleven voldaan kan blijven worden. Volgens de inspectie ligt daar ook een taak voor de overheid.

Om aan die veranderende eisen op de arbeidsmarkt te blijven voldoen, experimenteren scholen met nieuwe vormen van onderwijs. Op zich is dat goed, vindt de Inspectie van het Onderwijs, maar scholen moeten de resultaten van die experimenten wel meer met elkaar delen.

Op die manier kan worden voorkomen dat experimenten opnieuw worden uitgeprobeerd, terwijl op andere scholen al is gebleken dat die niet werken.