Het medicijn kwam in 2011 op de markt en werd verkocht aan het relatief kleine Franse bedrijf AAA. Die farmaceut werd in 2018 overgenomen door het grote concern Novartis.

Dit gebeurde echter pas nadat lutetium-octreotaat in de herfst van 2017 de status van 'weesgeneesmiddel' had gekregen. Dat betekent dat een overheid speciale voorzieningen en privileges geeft aan een bepaald middel dat een belangrijke doorbraak betekent in het genezen van een zeldzame aandoening. Het predicaat maakt het voor farmaceuten aantrekkelijker om het middel toch op de markt te brengen.

In dit geval betekent het dat Novartis tien jaar lang het alleenrecht heeft voor de verkoop van het middel in de Europese Unie en zeven jaar in de VS. Het bedrijf heeft de prijs van lutetium-octreotaat nu verzesvoudigd, meldt het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde woensdag.

Novartis heeft de forse prijsverhoging woensdag desgevraagd aan NU.nl bevestigd, maar geeft verder vooralsnog geen toelichting.

Het Erasmus MC produceerde het medicijn voor 16.000 euro per kuur van vier infusen. Dat was ook het bedrag dat het UMC Utrecht en het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis per patiënt betaalden voor het middel. Novartis heeft de prijs nu verhoogd tot meer dan 90.000 euro.

Het Erasmus MC en het Antoni van Leeuwenhoek laten woensdag in een reactie weten dat beide Nederlandse ziekenhuizen van Novartis toestemming hebben gekregen om het middel in eigen huis tegen productieprijs te blijven maken. "We vinden de prijsverhoging ook ongelooflijk", aldus een zegsman van Erasmus. "Maar voor onze patiënten zijn er voorlopig geen gevolgen."

Het ziekenhuis bevestigt dat er geen harde afspraken over prijzen zijn gemaakt met AAA toen de rechten in 2011 werden verkocht. "Die regels zijn de afgelopen jaren flink aangescherpt; dat zou tegenwoordig anders gaan", stelt de woordvoerder.

Dit specifieke medicijn is relatief effectief bij het bestrijden van NET-tumoren, een zeldzame vorm van kanker die zich ontwikkelt vanuit cellen die in staat zijn hormonen te maken en af te scheiden. In totaal behandelde het Erasmus MC sinds 2000 meer dan vijftienhonderd patiënten voor deze specifieke aandoening. Onder deze groep bevond zich ook de in 2011 overleden Apple-topman Steve Jobs.

Novartis denkt dat het middel ook zinvol kan zijn bij de behandeling van prostaatkanker, meldt het Erasmus MC. In dat geval zou lutetium-octreotaat gebruikt kunnen gaan worden door een veel grotere groep patiënten.

Zorgverzekeraars CZ en VGZ stellen in gesprek met de NOS dat de prijsverhoging van Novartis "niet uit te leggen" is. Zij spreken van "valsspelen" en verwijten Novartis "misbruik te maken van de situatie om de prijs op te drijven". Ze wijzen er ook op dat het bizar is dat het Erasmus MC, dat het medicijn heeft ontwikkeld, nu zelf ook deze zesvoudige prijs voor het middel moet betalen.

CZ en VGZ willen dat de Nederlandse ziekenhuizen het middel zelf mogen blijven maken. Op dit moment maken in Nederland 125 patiënten gebruik van lutetium-octreotaat. Dit wordt vermoedelijk niet meer vergoed als de verzekeraars de nieuwe prijs hiervoor moeten neertellen.

Ook KWF Kankerbestrijding noemt de prijsverhoging woensdag "onacceptabel". "Dit is zeer slecht nieuws voor de patiënt. Het bedrijf moet openheid van zaken geven", zegt een woordvoerder.

Volgens KWF is het "volstrekt onduidelijk" hoe de nieuwe prijs tot stand is gekomen.

Het hoofdkantoor van Novartis stelt in een korte reactie per e-mail aan de NOS dat de prijs van het middel gebaseerd is "op de waarde ervan voor patiënten". Het middel zou volgens de farmaceut in diverse Europese landen al als 'kosteneffectief' zijn beoordeeld en daarom vergoed worden.

Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!