In 8 procent van de gevallen is dat het geval, blijkt uit een onderzoek van de Hoge Raad.

Een andere conclusie is dat in meer dan 16.000 zaken automatisch een straf is gegeven zonder dat werd beoordeeld of er sprake was van voldoende bewijs.

Het gaat dan om overtredingen, bijvoorbeeld in het verkeer, waaraan automatisch een boete wordt gekoppeld. Dat mag niet, concludeert de Hoge Raad.

Het OM mag alleen een strafbeschikking met een verdachte sluiten als er voldoende bewijs is dat de verdachte schuldig is.

Procureur-generaal Jan Watse Fokkens concludeert in het onderzoeksrapport dat de zorgvuldigheid, waarmee het vaststellen van de schuld moet gebeuren in de praktijk, te wensen overlaat.

Verder stelt Fokkens vast dat de ambtenaren van het OM die bij de verwerking van automatische straffen betrokken zijn, de bevoegdheid missen om strafbeschikkingen uit te vaardigen.

Ook op andere punten zijn onvolkomenheden in de naleving van de regels. De wettelijke waarborgen voor het vaststellen van schuld worden onvoldoende in acht genomen. Zo vindt de beoordeling ''niet zelden plaats op basis van niet ondertekende processen-verbaal of op basis van door de politie mondeling verstrekte informatie''.

Het OM erkent dat er op een aantal punten verbetering nodig is. De leiding gaat met de aanbevelingen van het rapport aan de slag. ''Daar waar nodig zal het OM in overleg gaan met de politie en de minister van Veiligheid en Justitie (Ivo Opstelten, red.) om gezamenlijk maatregelen te nemen.

Sinds 2008 is de Wet OM-afdoening in werking. Toen heeft het OM de bevoegdheid gekregen om zonder rechter een sanctie op te leggen bij een misdrijf waarop maximaal zes jaar gevangenisstraf staat en bij overtredingen. Als de verdachte het niet eens is met zijn beschikking, buigt de rechter zich alsnog over de zaak.

De strafbeschikking is een belangrijk onderdeel van de OM-praktijk geworden.