De Raad van State doet 12 november uitspraak in de zaak over de sinterklaasintocht van vorig jaar in Amsterdam en de vraag of Zwarte Piet kwetsend is. Dat is nog voor de intocht in de hoofdstad van dit jaar.

De beroepszaak werd donderdag gevolgd door een volle zaal met belangstellenden, zowel voor- als tegenstanders van Zwarte Piet. De zaal was te klein om alle aanwezigen een plek te kunnen geven. 

Buiten demonstreerden vier zwarte pieten en een Sinterklaas van de nationalistische beweging Voorpost tegen 'de aanval op Zwarte Piet'. Ook de media waren goed vertegenwoordigd.

De zaak draait om de intocht van Sinterklaas in Amsterdam vorig jaar. Enkele Amsterdammers waren naar de rechter gestapt omdat ze Zwarte Piet een racistisch fenomeen vinden.

De Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan tekende bezwaar aan tegen de beslissing van de bestuursrechter eerder dit jaar dat de vergunning voor de sinterklaasintocht van 2013 opnieuw moet worden bekeken. Ook de bezwaarmakers gingen in hoger beroep.

De rechtbank stelde dat Zwarte Piet inderdaad kwetsend is voor veel zwarte Amsterdammers en te veel de nadruk legt op het slavernijverleden. Bij de vergunningverlening was onvoldoende aandacht voor de bezwaren van de tegenstanders.

Daarmee kregen de eisers gelijk in hun argument dat "de negatieve stereotypering van Zwarte Piet op de zwarte mens", leidt tot een inbreuk op hun privéleven, zoals beschreven in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Discussie

De burgemeester vindt op zijn beurt dat de discussie rond de 'knecht' van Sinterklaas niet thuishoort in de rechtszaal, maar in de samenleving. Dat betoogde de raadsman van burgemeester woensdag ook voor de Raad van State. 

"De burgemeester kan en moet niet degene zijn die eenzijdig dicteert hoe om te gaan met de figuur van Zwarte Piet", zei advocaat Riccardo Osterwald. Van der Laan wil de rol van 'beslisser' niet.

Volgens Osterwald is Zwarte Piet niet discriminerend. "Voor discriminatie is meer vereist. Ongelijke behandeling op grond van ras is niet aan de orde." De aanvragers van de vergunning voor de intocht hadden bovendien niet de intentie om zwarte mensen negatief te stereotyperen. 

Maar Van der Laan wil de kwestie ook niet over de schutting gooien. "Hij spant zich al sinds 2012 in om negatieve gevoelens weg te nemen", aldus Osterwald. Maar het is aan de samenleving om te bepalen hoe het feest eruit moet zien. 

Osterwald wees er verder op dat al grote vooruitgang is geboekt in het maatschappelijk debat. Mocht dat toch te weinig resultaat opleveren dan zijn er andere manieren om tot een oplossing te komen, bijvoorbeeld via het strafrecht. 

Bekijk het beeld van de beroepszaak bij de Raad van State:

Teruggeven

Ook het Pietengilde, dat zich bij de zaak aansloot, vindt dat de discussie niet thuishoort in de rechtbank. Zwarte Piet hoeft van de organisatie niet te blijven zoals hij is, maar de verandering moet niet via een gerechtelijke procedure plaatsvinden. "Zwarte Piet dient teruggeven te worden aan het maatschappelijk debat", betoogde het Pietengilde.

Het gilde, dat naar eigen zeggen honderden Pieten vertegenwoordigt, wees er verder op dat Zwarte Piet helemaal niet dom is of slechts een knecht. "Ze helpen de vergeetachtige Sint, die steeds zijn staf kwijt is, uit de brand. Heldhaftige en slimme pieten voeren de boventoon." 

Voor de bezwaarmakers zijn de uiterlijke veranderingen van Zwarte Piet nog niet voldoende. "Racisme bouw je niet af, je schaft het af. En er valt niet over te onderhandelen", betoogde raadsman Wil Eikelboom. Hij vindt ook dat de burgemeester zijn positie in het geschil miskent. "De burgemeester is op meerdere manieren betrokken bij de intocht. Het is duidelijk geen puur privaat evenement." 

Roetvegen

Bij de sinterklaasintocht in de hoofdstad op 16 november dit jaar zal Zwarte Piet wel een iets aangepast uiterlijk krijgen, zo werd vorige week bekend. Een 'substantieel' deel van de pieten zal naar verwachting niet met volledig zwart geschminkt gezicht, maar slechts met 'roetvegen' op het gezicht meedoen.

Ook vorig jaar kwam de organisatie van de intocht in Amsterdam de tegenstanders vorig jaar al iets tegemoet. De Zwarte Pieten droegen verschillende kleuren lippenstift, geen gouden oorringen, en ze mochten variëren in haardracht.

Ook bij de landelijke intocht van Sinterklaas dit jaar op 15 november in Gouda lopen niet alleen Zwarte Pieten mee, maar ook zogenaamde 'kaas- en stroopwafelpieten'.

Dossier Sinterklaas en Zwarte Piet | Wat u moet weten over de discussie rond Zwarte Piet

Lees ook: Snelle Piet ging uit fietsen, en Sinterklaasje kom maar binnen