Dat bepaalt het College van Beroep voor het Bedrijfsleven in Den Haag, de hoogste rechter in Nederland in dit soort zaken, in de zaak van ICT-deskundige Mendel Mobach. Hij vroeg het papieren treinkaartje te behouden, omdat de OV-chipkaart niet voldoet aan Europese regelgeving.

Reizigers moeten volgens die regels hun reisrecht kunnen controleren, en dus kunnen zien of ze wel goed zijn ingecheckt.

Mobach krijgt in de uitspraak gelijk van de rechter. Voor een gedeelte wordt aan de verplichting voldaan doordat de incheckzuil gedurende een kort moment het reisrecht toont. Volgens de rechter is dat weinig, maar is het ook mogelijk om het reisrecht te controleren bij de OV-chipkaartscanner van de conducteur.

Die mogelijkheid is niet vastgelegd en daarmee voldoet de NS niet aan de Europese regels. Het bedrijf heeft echter toegezegd dat eventueel aan conducteurs op te gaan dragen, dus ziet de rechter daarin een oplossing. Volgens de rechter heeft de reiziger het recht om met de conducteur mee te kijken.

Daarnaast moet de NS bij het loket de mogelijkheid laten bestaan om na een reis een gratis uitdraai van de informatie op de kaart te laten maken.

Mobach is wel blij dat hij heeft gewonnen, maar kijkt met gemengde gevoelens terug op de zaak. "Ik vind het jammer dat de rechter genoegen neemt met een bericht dat gedurende een halve seconde op een schermpje verschijnt. Dan stap je wel makkelijk over je bewijsrecht heen", zegt hij tegenover NU.nl. "Ik overweeg nu een klachtenprocedure bij de Europese Commissie te starten."

De zaak kwam aan het rollen toen Mobach, een ICT'er met veel kennis van het openbaar vervoer, een klacht indiende bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. De toezichthouder zag geen reden om de zaak te onderzoeken. Met de uitspraak van de rechter is de Inspectie daarin in het ongelijk gesteld.

Volgens reizigersbelangenorganisatie 'Voor Beter OV' betekent de uitspraak veel voor conducteurs. "Allereerst zullen zij opnieuw geïnstrueerd moeten worden", zegt voorman Rikus Spithorst tegenover NU.nl. Reizigers die hun kaart willen controleren, moeten op zoek naar de conducteur, die volgens hem "meester is in het onvindbaar zijn".

Reizigers die het slim spelen zouden volgens Spithorst daarom nooit zomaar een boete kunnen krijgen. "Als een conducteur langskomt voor een controle heeft de reiziger eerst het recht om te controleren of het inchecken is gelukt", stelt Spithorst.

Mocht dat niet zijn gelukt dan komt deze reiziger volgens de belangenorganisatie niet zomaar meer in aanmerking voor een boete, omdat de reiziger pas seconden daarvoor zijn recht kon uitoefenen om een check uit te voeren. "Het maakt het vak van conducteurs een stuk moeilijker."

Volgens de NS laten conducteurs in de praktijk reizigers al meekijken naar hun reisgegevens op het scherm van de scanner, "indien een reiziger daar om vraagt". Een woordvoerder zegt bovendien: "Reizigers bij NS kunnen voorafgaand aan of na afloop van hun treinreis, thuis, via de NS-app of op het station hun reisgegevens en kosten inzien."

De inspectie laat weten de uitspraak te bestuderen. Tegen de uitspraak van het College is geen beroep meer mogelijk.