Dat blijkt uit onderzoek van NU.nl naar gegevens die via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) zijn opgevraagd bij de politie.

Regio-eenheden houden er eigen werkwijzes op na, waardoor incidenten niet eenduidig worden geregistreerd en beoordeeld. Een landelijke analyse is daardoor nagenoeg onmogelijk.

Daarnaast zijn de formulieren die na een geweldsincident moeten worden ingevuld, niet volledig gedigitaliseerd. Sinds 2010 liggen ruim 45.000 papieren documenten in de archieven van de Nationale Politie, zonder dat de politie daar evaluatie over kan doen.

De Nationale Politie is inmiddels een traject gestart om de geweldsregistratie te verbeteren.

Zodra een agent geweld toepast tijdens zijn werk, moet hij daar melding van doen bij zijn meerdere, die daar vervolgens een formulier over moet invullen.

In zo'n 0,7 procent van de incidenten is volgens de politie sprake van zwaar geweld. De Rijksrecherche doet alleen in die ernstigste gevallen onderzoek naar de aanleiding en het handelen van agenten.

NU.nl heeft in juli 2013 een verzoek gedaan op basis van de Wob om alle formulieren van geweldsaanwendingen tussen 2010 en 2013 te ontvangen. Deze gegevens bevatten echter persoonlijke informatie van betrokkenen, die onleesbaar gemaakt moet worden. Dat zou naar schatting ruim een jaar duren.

Daarop is besloten om enkel de metadata van de formulieren op te vragen. Uit deze gegevens en gesprekken met de Nationale Politie blijkt echter dat regiokorpsen er hun eigen werkwijzes op nahouden. Daardoor is geen landelijke vergelijking mogelijk.

Het voormalige regiokorps Brabant Noord kan zelfs helemaal geen digitale gegevens aanleveren. De politie kan met deze gegevens geen conclusies trekken over mogelijke brandhaarden en alleen de ernstigste gevallen evalueren. Structurele verbeteringen zijn daardoor niet mogelijk.

Jaap Timmer, docent Maatschappelijke Veiligheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam, herkent dit jarenlang slepende probleem bij de politieadministratie. "Als je niet weet wat er systematisch gebeurt, dan kun je ook niet systematisch ingrijpen bij incidenten."

"Sommige voormalige regiokorpsen hebben nog te maken met de erfenis van slechte informatiesystemen uit het verleden", aldus Timmer. "Je kunt het agenten kwalijk nemen dat ze geen tijd hebben om melding te maken of korpschefs dat ze de melding niet verwerken, maar het achterliggende systeem is de werkelijke oorzaak."

De Nationale Politie erkent de registratieproblemen. "De voormalige regiokorpsen hanteerden verschillende registratiesystemen en -methoden, waardoor het lastig is om de opgevraagde cijfers over 2010-2013 landelijk te vergelijken", zegt een politiewoordvoerder. "Wel is in alle gevallen het toegepaste geweld getoetst op proportionaliteit, subsidiariteit en rechtmatigheid."

De politie, het Parket-Generaal, het ministerie van Veiligheid en Justitie, wetenschappers en politievakbonden werken momenteel aan een nieuw registratiesysteem. De wetgeving, regelgeving en interne registratie rondom geweldsregistratie wordt hierdoor mogelijk op de schop gegooid.

Het doel is om een "eenduidige procedure van melden, rapporteren, registreren en toetsen van geweld door de politie" te ontwikkelen. Dit moet ergens in 2015 zijn afgerond. Ook wil de politie de lessen uit zulke evaluaties sneller toepassen in de organisatie.

De komende tijd gaat NU.nl met hulp van lezers onderzoek doen naar geweldsaanwendingen door de politie. In dit blog kunt u meer lezen over dit project.

Alles over het onderzoek naar politiegeweld in ons dossier