Dat schrijft de Onderwijsinspectie in het Onderwijsverslag 2012-2013 dat woensdag is gepresenteerd.

Volgens de inspectie worden de kinderen veel te vaak niet actief betrokken bij de lessen. In het voortgezet onderwijs zou het gaan om 1 op de 5 lessen (21 procent). In het basisonderwijs komt dit in 9 procent van de lessen voor.

Volgens leerlingen daalt de motivatie als zij voor een activiteit niet afgerekend worden met een cijfer. Bruikbare feedback vanuit de docent verhogen de motivatie.

Het is volgens de inspectie belangrijk dat de betrokkenheid wordt afgestemd op de leerling. Dit betekent dat goede leerlingen moeten worden uitgedaagd en dat zwakke leerlingen extra ondersteuning vragen.

Schoolleiders zouden hun leraren moeten ondersteunen bij het ontwikkelen van vaardigheden om de leerlingen op deze manier te begeleiden.

De inspectie gaat komende maanden verkennen hoe scholen er voor kunnen zorgen dat de motivatie van leerlingen wordt verhoogd.

De onderwijsinspectie stelt dat leraren te weinig zijn meegenomen bij de verbeteringen van de scholen. Vernieuwingen worden veelal van boven opgelegd, maar docenten worden niet geholpen bij hun professionalisering.

Volgens de Onderwijsinspectie presteren de Nederlandse leerlingen internationaal gezien in de 'subtop' en is er dus ruimte voor verbetering.

De inspectie wijst daarbij naar de politiek. Die moet zich bij onderwijsvernieuwingen afvragen wat het effect is op de leerling.

Verder blijkt dat het aantal meldingen van geweld met bijna 20 procent is toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Dit is mogelijk te verklaren uit een grotere meldingsbereidheid, bijvoorbeeld na media-aandacht over pesten.

In totaal was er sprake van 2300 meldingen van seksueel misbruik, psychisch en fysiek geweld, discriminatie en radicalisering.

VVD-Kamerlid Karin Straus is teleurgesteld over de voortgang van de onderwijsverbeteringen. "We zijn weer een jaar en miljoenen euro's extra verder, maar het onderwijs is wederom niet beter geworden", stelt ze.

"Nog steeds zijn er te veel leraren die niet eens fatsoenlijk kunnen uitleggen, veel scholen vinden de kwaliteit van het onderwijs nauwelijks belangrijk en juist talenten komen onvoldoende uit de verf. Hele generaties leerlingen worden zo op achterstand gezet."

Straus wil daarom dat er geen "zakken en extra geld en lieve woordjes" richting het onderwijsveld gaan, maar dat de lat hoger wordt gelegd voor leerlingen en dat strengere eisen worden gesteld aan docenten.

PvdA-Kamerlid Mohamed Mohandis vindt dit echter te makkelijk, omdat investeringen nodig zijn om bijvoorbeeld werkgelegenheid in het onderwijs mogelijk te kunnen maken.

Wel is hij het er mee eens dat het niveau van de leraren omhoog moet. "We moeten nog meer dan nu eisen stellen aan wie er leraar mag worden. Goed onderwijs staat of valt bij een goede leraar."

Jasper van Dijk (SP) stelt dat nu veel geld "verdwijnt in bureaucratie en management". "In plaats van afgeven op leraren zou Straus beter kunnen helpen om ervoor te zorgen dat investeringen in de klas terechtkomen."

Volgens hem zijn de schoolbesturen te machtig en is de controle beperkt. "Zij bepalen waar het geld naartoe gaat, de medezeggenschap heeft het nakijken", aldus Van Dijk.

Ook D66-Kamerlid Paul van Meenen wil dat leraren en ouders meer betrokken worden bij de invulling van het onderwijs op school.

Onderwijsminister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker laten in een schriftelijke reactie weten dat zij het als een taak van de besturen zien om werk te maken van de motivatie van leerlingenen de ondersteuning van docenten.

Voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), Ruud Nauts, laat in een reactie op het rapport weten zich zorgen te maken over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs door selectie en bindende studieadviezen.

"De toegankelijkheid van het onderwijs is onherroepelijk in het geding. Hogere eisen worden gesteld, zonder dat de kwaliteit van het aanbod en de begeleiding voldoende verbeteren."

Ook volgens studentenvakbond LSVb ligt het accent nu te veel op rendement: "Het is belangrijk dat iedereen met het talent en de motivatie hoger onderwijs kan volgen. Nu komt dit in gevaar", aldus vicevoorzitter Eduard Schmidt.

Bekijk een reactie van de inspecteur generaal van het Onderwijs: