Jansen Steur wordt er onder meer van verdacht bij veel patiënten verkeerde diagnoses zoals Alzheimer te hebben gesteld, met zwaar lichamelijk en geestelijk letsel tot gevolg. Een patiënt pleegde zelfmoord na een slechtnieuwsgesprek.

Meer dan tweehonderd voormalig patiënten hebben zich door de jaren heen gemeld als slachtoffer van de arts, die tot zijn ontslag in 2004 bij het Medisch Spectrum Twente werkte.

Justitie selecteerde voor de rechtszaak negen zaken van oud-patiënten. De 68-jarige ex-neuroloog wordt verdacht van 21 strafbare feiten: foute diagnoses, het vervalsen van onderzoeksresultaten, het negeren van richtlijnen, maar ook diefstal van receptenbriefjes en het achteroverdrukken van ruim 88.000 euro van een stichting voor onderzoek waarvan hij voorzitter was.

Voor de zaak zijn zestien zittingsdagen gereserveerd, de uitspraak wordt pas februari volgend jaar verwacht. Maandag komt onder meer valsheid in geschriften en diefstal aan bod.

Jansen gaf toe dat hij een receptenblok van een collega had gebruikt en dat hij dat gebruikte om medicijnen voor te schrijven voor zijn eigen verslaving. ''Maar om dat nou diefstal te noemen?'' Hij geeft toe dat het niet gebruikelijk is, maar heel vreemd vindt hij het ook niet.

Het waren vooral slaapmiddelen die hij op zijn eigen naam of de naam van vrienden, kennissen, ex-patiënten of zijn inmiddels ex-vrouw voorschreef. ''Dat geeft wel aan dat er een schroefje los was bij mij. Dat komt allemaal door de verslaving.''

Ook had hij last van zelfoverschatting, zei hij. Hij noemde zich bijvoorbeeld 'professor' terwijl hij dat niet is. Ook ging hij de achternaam van zijn moeder - Steur - achter zijn eigen naam zetten. ''Ziekelijk'', noemt hij dat nu.

Maar hij vond het ook vreemd dat niemand uit zijn omgeving vraagtekens bij zijn gedrag zette. ''Ik ben erin geslaagd normaal te functioneren'', zei hij.

Zorgverzekeraar Menzis heeft aangifte gedaan van fraude, omdat Jansen Steur medicijnen voorschreef zonder dat daar een indicatie voor was. Dat kostte de verzekeraar bijna 320.000 euro. De neuroloog noteerde alleen de uitslag van alzheimeronderzoek, maar het onderzoek zelf werd nooit gedaan. 

Menzis heeft bij wijze van steekproef dertien dossiers onderzocht. In alle gevallen bleek het vereiste onderzoek te ontbreken. Door Jansens handelwijze konden de patiënten wel het alzheimermedicijn exelon krijgen. De verzekeraar vond dit een "zeer ernstige kwestie", zei de voorzitter van de rechtbank.

Jansen Steur verdedigde zijn handelen. Volgens hem ging het om patiënten met een voorstadium van de ziekte van Alzheimer. Hij wilde hun de medicatie niet onthouden omdat ze er volgens hem in dat vroege stadium al baat bij hadden. Dat zou later ook aangetoond zijn. Als moest worden gewacht tot ze er officieel voor in aanmerking kwamen, zouden patiënten al behoorlijke last hebben van de ziekte. 

Over de kwestie van het gestolen onderzoeksgeld, zei Jansen Steur: ''Iemand met het hart op de juiste plek kan ook de mist ingaan.'' Die opmerking zorgde voor veel rumoer onder de aanwezigen in de zaal, vooral ex-patiënten.

Jansen Steur was een van de initiatiefnemers van de Stichting Lewy Body Project. De stichting deed onderzoek naar de ziektes van Alzheimer en Parkinson. Farmaceutische bedrijven stortten destijds tienduizenden euro's op de rekening van de stichting, die vervolgens door Jansen werd geplunderd, zo gaf de ex-neuroloog in een verhoor bij de politie toe.

Ruim 88.000 euro werd uitgegeven aan huur, een juwelier en privéopnames in het buitenland. ''Zelfs als je het nobele nastreeft, kun je nog de mist ingaan'', zei Jansen.

De ex-neuroloog benadrukte dat hij het geld inmiddels heeft terugbetaald. Hij gaf de verduistering vorige week ook al toe in NRC Handelsblad.

Tijdens de zitting bleek ook dat Jansen Steur in 2010 en 2012 meer dan vijftig uur is verhoord door justitie. Daaruit wilde justitie een aantal fragmenten vertonen in de rechtbank, maar de rechters vinden die stellingname voorlopig onvoldoende onderbouwd.

Officier van justitie Marjolein van Eykelen stelde in de zaak een zogeheten 'bewijswijzer' op van 1.162 pagina's. De omvang van het document riep protest op bij Jansen Steurs advocaat, Frank van Gaal. Hij zegt extra tijd nodig te hebben om de vele honderden pagina's door te nemen.

Volgens Van Eykelen heeft de raadsman er in totaal acht weken de tijd voor. "Het is alsof ik de sleutel van de kluis ter beschikking stel, maar de raadsman die niet wil hebben." De rechtbank zag er geen bezwaar in. 

Volgens Van Gaal is het geen punt van discussie dat Jansen foute diagnoses als alzheimer, MS en parkinson stelde. Het gaat in de rechtszaak "vol van donker verdriet en onmetelijk leed" om de vraag of Jansen verwijtbaar handelde, zei hij voor het proces maandag van start ging.

Afgelopen vrijdag moest Jansen Steur zijn medisch handelen al verantwoorden naar aanleiding van een tuchtklacht die tegen hem was ingediend. Daarin hield hij vol dat de diagnoses zorgvuldig tot stand waren gekomen, ook al bleken ze achteraf onjuist. 

Bij de zaak zijn veel slachtoffers en belangstellenden aanwezig, evenals veel media. Meerdere slachtoffers omschrijven Jansen Steur als "een gevaarlijke en niet te corrigeren man".

Als alle 21 feiten worden bewezen, kan de 68-jarige ex-neuroloog een gevangenisstraf van maximaal twaalf jaar opgelegd krijgen.

Chronologie: Van Claus-deskundige tot kwakzalver