Wat zijn de symptomen van mazelen?

Het eerste teken van mazelen is doorgaans hoge koorts, die 10 tot 12 dagen na de besmetting opspeelt en 4 tot 7 dagen aanhoudt. Dit gaat in de beginfase meestal gepaard met een loopneus, hoesten, rode waterige ogen en kleine witte vlekjes aan de binnenzijde van de wangen.

Na een aantal dagen ontstaat huiduitslag, meestal in het gezicht of de nek. De uitslag verspreid zich in de dagen erna, tot het de handen en voeten heeft bereikt en houdt 5 tot 6 dagen aan. Daarna verdwijnt het weer. De uitslag openbaart zich normaal gesproken binnen 14 tot 18 dagen na de blootstelling aan het virus.

Hoe raak je besmet? 

Het mazelen-virus is hoogst besmettelijk en wordt verspreid door hoesten, niezen, lichamelijke aanraking of direct contact met besmet slijm uit de neus of mond.

Het virus blijft in de lucht of op oppervlakten twee uur actief en besmettelijk. Het kan tot 4 dagen voor en 4 dagen na het ontstaan van de huiduitslag worden overgedragen door een besmet persoon. 

Mazelen komt vaak voor onder slecht gevoede jonge kinderen. Vooral kinderen met een gebrek aan vitamine A of een door hiv of andere ziekten verzwakt immuunsysteem zijn kwetsbaar.

Is het een gevaarlijke ziekte?

Mazelen is een uiterst besmettelijke ziekte, die rond 1980, nog voor wijdverspreide vaccinaties, wereldwijd gemiddeld 2,6 miljoen levens per jaar eiste.

De meeste mazelen-gevallen met dodelijke afloop worden veroorzaakt door complicaties door de ziekte. Deze komen vooral voor bij kinderen onder de 5 of volwassenen boven de 20. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om blindheid, hersenontsteking, diarree en uitdroging, oorinfecties of problemen de luchtwegen.

In derdewereldlanden leidt omstreeks 10 procent van de besmetting met mazelen tot de dood, door ondervoeding en een gebrek aan adequate gezondheidszorg. Zwangere vrouwen lopen door besmetting ook een verhoogd risico op complicaties die kunnen leiden tot miskramen of vroegtijdige bevallingen.

Komt de ziekte vaak voor in Nederland?

In Nederland wordt sinds 1976 gevaccineerd en sindsdien komt mazelen nauwelijks nog voor. De periode 1999-2000 was daarop echter een uitzondering, met een piek van 2386 gevallen in in 1999. Ook eind jaren 80 was er een kleine epidemie.

Zoals in 2013 de meeste gevallen voorkomen in wat de 'bible-belt' - een strook van Zeeland tot de Veluwe - wordt genoemd, sloeg de mazelen ook tijdens de epidemie van 1999-2000 vooral in die regio toe. In de 'bible-belt' wordt vaak uit geloofsovertuiging niet gevaccineerd.

Beweeg de cursor over het diagram om de aantallen te zien. De gegevens zijn afkomstig van RIVM. Bekijk hier een grote versie. - (c)NU.nl/Jerry Vermanen

Van de in totaal 3000 meldingen in die periode was 94 procent niet gevaccineerd. Ook de patiënten die wel waren ingeënt kwamen vooral uit deze regio. 

In totaal overleden er tijdens de laatste grote epidemie 3 kinderen en moesten er 150 worden opgenomen in het ziekenhuis.

Hoe effectief zijn de vaccinaties?

Het feit dat mazelenbesmetting vooral in de gereformeerde 'bible-belt' toeslaat lijkt bewijs dat de vaccinaties goed werken. In andere delen van Nederland is de immuniteit veel beter, omdat het percentage ingeënte kinderen veel hoger ligt. Daardoor is de kans op een wijdverspreide besmetting in Nederland klein.

Naast het voorkomen van besmettingen is de vaccinatie ook effectief tegen de complicaties die optreden bij mazelenbesmetting.

Bronnen: WHO, RIVM

Zie ook: Vijf vragen over Rode Hond.